بررسی درونمایه های سیاسی – اجتماعی دیوان دهخدا

انقلاب مشروطیت، نتیجه ی تحول فکری مردم ایران و ایجاد اندیشه های آرمانی و مردم گرا و حرکت ها و جنبش های آزادی خواهانه است. از جمله مقدمات این تحول سفرهای ایرانیان برای تحصیل و تفریح و نگارش خاطره ها و مشاهداتی است که در کشورهای اروپایی داشته اند. مقایسه آن کشورها با ایران این افراد را در جهت احقاق حقوق انسانی و کوشش در جهت کسب آزادی ها انگیزه داد. این اندیشه ها از طریق روزنامه ها، مجلات و گونه های دیگر تبلیغی در سطح کشور پراکنده شد و وحدت مردم را در جهت کسب آزادی، استقلال و آبادانی مملکت سبب گشت. یکی از کسانی که در این میان، نقش مهمی در روشنفکری عمومی جامعه دارد، علی اکبر دهخدا است. او سیاست مدار، روزنامه نویس، محقق و ادیبی برجسته است و شخصیت او از هر یک از این ابعاد قابل توجه می باشد. سعی شده است مضامین اجتماعی و سیاسی شعر او درون مایه های سیاسی-اجتماعی شعر دهخدا در این رساله با عنوان بررسی و تجزیه و تحلیل شود. این پژوهش در یک مقدمه و سه فصل، به ترتیب فصل اول شرح احوال و آثار علی اکبر دهخدا،فصل دوم اوضاع و احوال سیاسی – اجتماعی ایران در زمان حیات دهخدا و فصل سوم به درون مایه های سیاسی و اجتماعی شعر او پرداخته است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که اصلی ترین درون مایه شعر دهخدا مسایل سیاسی و اجتماعی است. تمام دغدغه ی دهخدا مردم و جامعه است. برای همین است که گاه با آنها احساس همدردی و همدلی می کند و گاه این عشق، شور و علاقه فروکش می کند و از آنها بیزار و گریزان است. آزادی، وطن، استبداد ستیزی، دیدگاه های حزبی، طنز و هجو، از مضامین رایج شعر دهخداست. شعر برای دهخدا برداشت هایی از زندگی نیست، بلکه زندگی برای آزادی ، برای مردم، برای انسانیت، برادری و برابری است

کلیدواژه ها:

دهخدا ، مشروطیت ، سیاست ، اجتماع ، آزادی ، وطن ، استبداد