بررسی تاویل از دیدگاه آیت الله معرفت

تاویل لفظ متشابه به توجیه ظاهر آن به طورى که به معناى واقعى و اصیل خودش باز گردد، اطلاق می-گردد. در قرآن معانی تاویل به توجیه ظاهر لفظ یا عمل متشابه، تعبیر خواب، فرجام و حاصل کار اطلاق می گردد. آیت الله معرفت تاویل را انتزاع مفهوم عام و گسترده از آیه اى که در مورد خاصى نازل شده است بیان می کند و از تاویل به این معنا، به بطن تعبیر می کند. از نظر وی تاویل دارای ضوابطی است مانند: رعایت مناسبت و ارتباط تنگاتنگ بین معناى ظاهرى و باطنى و همچنین رعایت نظم و دقت در کنار گذاشتن خصوصیات کلام مورد تاویل و تجرید آن از قراین خاصه. ابن تیمیه تاویل را مصداق خارجى کلام می داند. علامه طباطبایى نیز تاویل را چیزى جدا از مفهوم برشمرده و اساسا آن را از سنخ الفاظ و معانى و تعابیر نمى داند. از نظر علامه، تاویل هر چیز حقیقتی است که آن چیز از آن سرچشمه می گیرد و آن چیز به گونه ای تحقق دهنده و حامل و نشانه اوست. استاد معرفت ضمن بررسی دیدگاه علامه طباطبایی، آن را نمی پذیرد. راسخان در علم از تاویل آگاهی دارند که عبارتند از: ایمه (ع) و برخی از عالمان ژرف اندیش. نمی توان بطن را مفهوم عام فراگیری که از فحوای آیات استنباط می شود دانست، زیرا گاهی این برداشت کلی از ظواهر آیات نیز به دست می آید. بنابراین می توان نگاه آقای معرفت نسبت به تاویل را از سنخ تفسیر به شمار آورد.

کلیدواژه ها:

قرآن کریم ، آیت الله معرفت ، تاویل ، بطن ، تفسیر