اهمیت بررسی ژنتیکی در تشخیص، درمان و تعیین پیش آگهی سرطان پستان

با توجه به این نکته که کلیه سرطان هابه دلیل ایجاد ناهنجاری در ژن های دخیل ایجاد میگردد ، سرطان پستان نیز یا به دلیل وراثت یک ژن تغییر یافته ایجاد میگردد و یا پس از تولد در طول زندگی برخی اوقات این تغییرات ( جهش) در یک نسخه از ژن ها پدید می آید و مانع عملکرد مناسب آن ژن میگردد. تعداد کثیری از ژن ها وجود دارند که تغییرات وراثتی در آنها می تواند در پدید آمدن آنها باعث سرطان تخمدان و پستان گردد. این ژن ها بطور طبیعی در کنترل رشد سلولی عمل نموده و مانع بروز سرطان در زنان می شود. نام برخی از این ژن ها BRCA1 و BRCA2 میباشند که مخفف سرطان پستان 1 و 2 میباشد. هم مردان و هم زنان میتوانند تغییرات پدید آمده در این ژن ها را به ارث ببرند. آزمایشات ژنتیکی برای بررسی خویشاوندان افرادی که این تغییرات را به ارث برده اند در دسترس میباشد. درصد موارد ارثی سرطان پستان و تخمدان در نتیجه جهش این ژن ها کمتر از 5 % است. بنابراین مشخص میشود که ژن های دیگری نیز در این بیماری دخیل میباشند. این ژن ها که غالبا در دو دسته ژن های 1 (سرکوبگر تومور (TSG (و ژن های پروتوانکوژن ها طبقه بندی عبارتند از:ATM، p53، CHEK2، PTEN، PALB2 که در حال حاضر در نتیجه تحقیقات انجام شده به لیست این ژن ها هر روز افزوده میشود. ارثی بودن برخی از موارد سرطان پستان به این معنی نیست که منشا ژنتیکی این بیماری تنها در انواع وراثتی میباشد بلکه در واقع تمام انواع سرطان هادر نتیجه جهش در ژن ها پدید میآید که ممکن است در طول زندگی فرد ایجاد گردد که به آنها سرطانهای اسپورادیک میگویند. امروزه علاوه بر تغییرات ایجاد شده در ترتیب طبیعی ژن ها، ثابت گردیده که تغییرات حاصله در بنیانهای شیمیایی که روی ژن ها واقع میشوند بدون تعییر دادن در تمامیت اصلی ژن میتوانند باعث ازبین رفتن عملکرد طبیعی ژن ها و در نتیجه بروز سرطان پستان گردد که شاید در آزمایشات ژنتیکی معمول روی ژن های مسیول تشخیص داده نشوند مانند تغییر مکان بنیان شیمیایی متیل، افزوده شدن استیل و... به صورت نابه جا که به تغییرات اپی ژنتیکی موسوم بوده و قابل توارث می باشند و در درصد قابل توجهی از موارد سرطان پستان به تنهایی یا هم ارز با تغییرات ژنتیکی به این دلیل ایجاد میگردند. ین نغییرات در انواع دیگری از ژن ها پدید میآیند که بدین ترتیب بر لیست ژن های مسیول در ایجاد سرطان پستان باز هم اقزوده میشود. از آنجاییکه مکانیسم های مسیول ایجاد بیماری متفاوت ویا ترکیبی هستند، نحوه پاسخ دهی به درمان و تشخیص و پیگیری درمان نیز در بیماران یکسان نبوده و گاهی اجرای پروتکل درمانی یکسان روی تمام بیماران میتواند نتایج معکوس و غیر مفید نیز بیار آورد. بنابراین در قدم اول و پیش از انجام هر گونه اقدام درمانی، ضروی است که نوع جهش و پیامدها و نحوه پاسخ دهی به دارو مشخص گردیده و درمان ویژه هر بیمار که اکنون متداول شده است انجام پذیرد. به عوان مثال، پاسخ دهی به درمان با تاموکسی فن همواره مبتنی بر آزمودن بیماران از نظر گیرنده های Her2 انجام میشود که به عنوان پروتکلی شناخته شده میباشد اما برای تکمیل این پانل تشخیصی هنوز راه زیادی باقی مانده است. بعنوان مثال اگر منشا بروز سرطان تغییرات اپی ژنتیکی باشد تجویز درمانهای متداول نه تنها تاثیری نخواهد داشت بلکه ممکن است نتایج معکوسی به همراه آورد و اگر حتی نوع ژن معیوب مشخص نگردد نوع و میزان درمان نمی تواند به صورت مناسب انتخاب گردد. تعیین پیش آگهی بیماری نیز به مقدار زیادی به نوع ژن معیوب و تعییرات حاصله در آن بستگی دارد و اکنون ثابت گردیده که هر بیمار مشخصات جهشی مخصوص به خود را دارد که کاملا در روند درمان و پیگیری بیماری دخیل میباشد. به عنوان مثال، درصد تغییرات اپی ژنتیکی در انواع داکتال نسبت به انواع لوبولار بیشتر بوده و میزان تاثیر درمانهای اپی ژنتیکی در انواع داکتال موثرتر از نوع لوبولار میباشد. به همین ترتیب، نوع ژن درگیر در پیش آگهی ، درمان و میزان تجویز دارو موثر بوده و برای مثال، در صورت وجود جهش در ژنP53 ،که درحالت طبیعی در مسیرهای آپوپتوتیک دخیل است ، انجام شیمی درمانی معمولا بی نتیجه بوده و مقاومت نسبت به آپوپتوز در سلولهای سرطانی وجود دارد همچنین در مواردی که دلیل عمده بروز غیرفعال شدن ژن سرکوب گر تومور مانند ای-کادهرین تغییرات اپی ژنتیکی باشد، تجویز شیمی درمانی بی تاثیر بوده و شاید باعث برانگیختن جهش های بیشتر در ژن هایی باشد که قبل از این سالم بوده اند. نکته مهم تر بطوریکه اشاره گردید و اکنون در سراسر دنیا مورد توجه ویژه انکولوژیست ها واقع گردیده است ، امضای ژنتیکی و یا اپی ژنتیکی مخصوص هر بیمار است که به دلیل تنوع ژن های درگیر و مکانیسم های دخیل، در مورد هر بیمار متفاوت بوده و بطور منطقی نوع درمان و پیگیری آن نیز در هر بیمار متفاوت خواهد بود. در این بین نیاز مبرم و جدی به تدوین پانل کامل و دقیق تشخیصی که در برگیرنده کلیه ژن های دخیل با کلیه مکانیسم های شناخته شده باشد، کاملا احساس میشود و ضروری است که در انجمن های تخصصی ژنتیک و با بهره گیری از تجارب ارزشمند جامعه ژنتیک جهانی، این روش به صورت همه گیر و قابلیت دسترسی برای تمام اقشار و استاندارد شده در اختیار قرار گیرد.