تاثیر نور و رنگ در فضاسازی معنوی مساجد (نمونه موردی: مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام اصفهان)

نگرش به نور و رنگ در معماری مساجد، نگرشی عارفانه به توحید است. خداوند نور مطلق است، اوست نور آسمان ها و زمین؛ در واقع نور در مساجد اسلامی با عبور از سطح شفاف و انعکاسی که با خود به همراه دارد، تاثیر زیادی در حس فضایی می گذارد و یکی از حیاتی ترین عنصر ها در معماری به شمار می رود. از سوی دیگر در معماری مساجد: کاشی کاری ها، نقش برجسته ها و شبکه پنجره ها، اسلیمی ها و گچ کاری ها نگرش رنگ بدین موضوع را بیان می کند. این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که آیا نور و رنگ در فضاهای مساجد (ایران) علاوه بر جنبه ها و عملکرد های مادی دارای عملکرد معنوی نیز بوده است بدین منظور با روش تحلیلی و هم چنین مطالعات میدانی و کتابخانه ای در دو مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام اصفهان به بیان مطالب پرداخته شده است؛ دستاورد های این پژوهش گویای آن است که به کارگیری و تاثیر نور و رنگ در این دو مساجد باعث شفاف سازی و القای حالت عرفانی و ملکوتی در روح بنا شده است؛ آدمی به شوق وصل می کوشد و در رنگ، نور، طرح و نقش خویشتن خویش را می یابد. بنابراین رنگ را می توان وابسته به وجود روشنایی و نور دانست. تاثیر نور و رنگ در روان شناسی محیط، آدمی را در درک بهتری از روابط متقابل انسان و محیط اطراف کمک می کند و محیط نقش اساسی را در شکل گیری احساس، ارزش ها و توانمند ساختن افراد و گروه های مختلف ایفا می کند. در واقع معماران در مساجد سنتی، با بهره گیری خلاقانه از نور، رنگ و کاهش ماده و سبک کردن آن، موفق به پدیدار ساختن مفهوم آرامش در بیننده می شوند که منظور از آرامش، آرامشی فراتر از آرامش دنیوی است. این میراثی است که گذشتگان ما بدان دست یافته بودند و به ما انتقال یافته است.

کلیدواژه ها:

روان شناسی محیط ، معماری اسلامی ، مساجد ، نور ، رنگ