نگاهی به طراحی نماهای مدرسه گنجعلیخان کرمان از زاویه تیوری گشتالت

مکتب روانشناسی گشتالت در سال 1910 در دوره ای که مصادف با اوج گیری هنر مدرن در اروپا بود، توسط ماکس ورتایمر شکوفا گردید، که این امر موجب تعامل هر چه بیشتر روانشناسی و هنر شد. اصول گشتالت به توضیح بسیاری از قلمروهای حسی-ادراکی انسان می پردازند لذا شناخت اصول این تیوری می تواند درک بسیار عمیقتر و نگاه آگاهانه تری به طراحان ارایه دهد. گرچه طراحان از این اصول و قوانین به صورت آگاهانه و ناخودآگاه در طراحی های خود در حوزه های مختلف معماری، گرافیک، معماری منظر و غیره استفاده کرده اند. هدف تحقیق حاضر تحلیل یک اثر برجای مانده از دوره صفوی در کرمان بر مبنای اصول تیوری گشتالت است. گرچه تمرکز این تحقیق ارتباط زیبایی شناسی و استفاده از اصول گشتالت نیست ولی یاداوری اصول به کار گرفته شده در این اثر می تواند ذهن طراحان را به سمت طراحی بر مبنای اصول ادراکی در جهت طراحی موفق تر رهنمون کند. در پژوهش حاضر پس از مرور مفاهیم مرتبط با مکتب روانشناسی گشتالت و اصول و قوانین آن، نماهای مدرسه گنجعلیخان مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. اصول شباهت، شکل خوب، تداوم و ... در همه نماهای این بنا قابل تشخیص اند. اختلاف ارتفاع و متمایز کردن ورودی ها، ارتفاع یکسان و شباهت فرمی و مصالح طاق های اطراف حیاط مدرسه، تفاوت عرض طاق ورودی و طاق های اطراف همگی بر مبنای اصول گشتالت بازخوانی شده اند و این نشان از درک و مهارت بالای معمار سنتی ایرانی داشته است.

کلیدواژه ها:

نظریه گشتالت ، اصول گشتالت ، معماری ایرانی ، بناهای تاریخ