نقد و بررسی شش دیدگاه درباره شرایط انتاج قیاس استثنایی در منطق سینوی (با تاکید بر شرطی متصل)

مقاله حاضر به بررسی و داوری نظرات منطق دانان سینوی درباره شرایط انتاج قیاس استثنایی (با تاکید بر شرطی متصل) اختصاص دارد. پس از بررسی متون متعدد منطق سینوی، مجموعه نظرات در شش دسته تقسیم شده است. در دسته اول شرطی در قیاس استثنایی به صورت مهمله استفاده می شود که با مبانی منطق سینوی در شرطیات هماهنگ نیست. با کنار گذاشتن این نظر در می یابیم همه منطق دانان سینوی درباره ضرورت لزومی بودن شرطی در قیاس استثنایی و امکان انتاج این قیاس با مقدمه شرطی موجبه کلیه؛ اشتراک نظر دارند. اما درباره امکان انتاج قیاس استثنایی با مقدمه شرطی سالبه، شرطی جزییه و حذف شرطی شخصیه اختلافات نظر وجود دارد. سرانجام با تحلیل منطقی و بر پایه شواهد مبتنی بر زبان طبیعی به داوری این اختلافات پرداخته ایم. بر این اساس نتایج زیر بدست آمده است. 1- شرطی در قیاس استثنایی باید کلی و لزومی باشد؛ 2- انتاج قیاسی استثنایی از شرطی سالبه بر پایه بحث اختلاف میان سلب لزوم و لزوم سلب می باشد و تعیین موضع درباره آن منوط به تعیین موضع درباره تفسیر شرطی سالبه است؛ 3- قیاس استثنایی با مقدمه شرطی شخصیه، در صورت یکی بودن زمان یا حالت صدق شرطی و استثناء منتج خواهد بود.

کلیدواژه ها:

قیاس استثنایی ، شرطی لزومی ، کلیت زمانی- حالتی ، قضیه سالبه ، قضیه شخصیه