پراکندگی طبیعی و پراکندگی تکنولوژیکی

کانون های مدنی و نحوه توزیع مکانی و زمانی آنها از جمله مباحث عمده علوم اجتماعی ومردم شناسی است که توجه بسیاری از پژوهندگان را به خود جلب نموده ودر این بین تاثیر عوامل محیطی به ویژه توپوگرافی و آرایش سطوح ارضی و چگونگی تکوین این سطوح وفرآیندهای شکل زا، مدلی است که اخیرا مورد توجه دانشمندان علوم جغرافیا (ژیومورفولوژیست ها) قرار گرفته است (رامشت و بابا جمالی، 1388). باستان شناسان به این واقعیت اذعان دارند که بازشناسی بسیاری از ابعاد زیستی و معیشتی انسان اولیه، به واسطه ی وابستگی آنها به عوامل محیط طبیعی، بدون شناخت عناصر محیطی امکان پذیر نیست از همین رو رشته جدیدی تحت عنوان زمین باستان شناسی بوجود آمده است (رامشت، 1383). استقرار جوامع انسانی در سطح زمین همواره در راستای دستیابی به حداکثر منابع طبیعی مانند منابع آبی، پوشش گیاهی مناسب و دسترسی به زمین قابل کشت صورت گرفته است. بیشک این تلاش بر پایه اصولی است که امروزه از آن به عنوان علم مکانیابی تعبیر میشود (فاضل نیا و همکاران، 1393 : 110) پراکندگی جمعیت و به موازات آن توزیع سکونتگاه ها در سطح بخش قابل سکونت زمین به طور همگون صورت نگرفته و امروزه بهرغم پیشرفت های همه جانبه در فنآوری هنوز هم نواحی قابل سکونت محدود است و تنها بخش معینی از زمین را به خود اختصاص میدهد (کاظمی و بدری، 1383 : 128). ارزیابی توان های محیطی به عنوان یکی از ضرورتهای توسعه پایدار ازجمله مهمترین مسایلی است که در تمام برنامه های توسعه ناحیه ای اعم از شهری و روستایی موردتوجه و تاکید هست (بدری و افتخاری، 1382 : 9). واقع شدن ایران در منطقه تحت تاثیر پرفشار جنب حاره ای، یک ویژگی ذاتی یعنی خشکی آب و هوا را برای آن به ارمغان آورده است. از طرفی باز واقع شدن این کشور در وسط کمربند کوهزایی آلپ هیمالیا (زمردیان، 1392 : 26) باعث شده ویژگی ذاتی دیگری شکل گیرد که از آن به عنوان کوهستانی بودن یاد می شود (رهنمایی، 1393 : 8). این ویژگی ذاتی اثرات موقعیت پرفشار جنب حاره ای را کاهش و در بعضی مکانها خنثی میسازد. بر این اساس انسان برای یافتن مکان مناسب برای سکونت چاره ای جز فرار از گرما و خشکی و دسترسی آسان به منابع آب و خاک نداشته است. مناطق مناسب از این نظر در گستره ایران برای مدنیته ای پرجمعیت مجاور سواحل دریاچه های دوران گذشته (رامشت، 1380) در مدنیته ای متوسط از نظر جمعیتی مجاور خط تعادل آب و یخ و در مدنیته ای کم جمعیت تر بین خط تعادل آب و یخ و برف مرز دایمی کواترنری (باباجمالی، 1386) وجود دارند.