بررسی علل تغییر مسیر رودخانه علا در مخروط افکنه رامهرمز

مخروط افکنه عبارت است از رسوبات مخروطی یا قیفی شکل که در حواشی کوهستان ها تشکیل می شوند و هر قدر از کوهستان به طرف دشت برویم از ضخامت آن کاسته شده و بر وسعت آن افزوده می شود. بطور متوسط شیب مخروط افکنه در حدود 5 درجه است ولی ممکن است تا بیش از 25 درجه تغییر کند. از نظر اندازه، مخروط افکنه ممکن است شعاعی کمتر از چند صد متر تا بیش از 150 کیلومتر داشته باشد. رسوبات مخروط افکنه به علت این که در یک محیط اکسیداسیونی تشکیل می شوند غالبا دارای رنگ قرمز می باشند. شکل این رسوبات به وضعیت تکتونیکی وآب وهوایی منطقه بستگی دارد. اگرچه بیشتر رسوبات مخروط افکنه ها در مناطقی تشکیل می گردد که دارای آب وهوای خشک ونیمه خشک با پوشش گیاهی کم و بارندگی خیلی کم وتخریب سریع است، ولی این رسوبات مربوط به آب وهوای خاصی نمی باشد ودر مناطق مختلف تشکیل می گردد. از نظر اقتصادی شناسایی رسوبات مخروط افکنه ای از اهمیت خاصی برخورداراست. برای مثال رسوبات مخروط افکنه ای مرکز تجمع آبهای زیرزمینی می باشد ونیزبیشترمخازن آبهای زیرزمینی درون حوضه رسوبی ازآبهای وارده به رسوبات مخروط افکنه ای تغذیه می شود. مخروط افکنه رامهرمز یکی از تیپیک ترین مخروط افکنه های ایران است. این مخروط افکنه در شرق استان خوزستان توسط رودخانه علا بوجود آمده است. و سعت آن حدود 311 کیلومتر مربع که در مطالعات مختلف ضخامت آبرفت بین 100 تا 150 متر گزارش شده ا ست. از آنجایی که مخروط افکنه هم از نظر اقتصادی، هم از نظر سکونتگاهی و همچنین از نظر ژیومورفول وژیکی دارای اهمیت می با شند و بسیاری از مراکز شهرنشینی بر روی این مخروط افکنه ها ا ستقرار یافته، مطالعات مختلفی از زوایای گوناگون بر روی این مخروط افکنه صورت گرفته ا ست. برخی از مطالعات به برر سیوضعیت مرفولوژیکی و هندسععی مخروط افکنه ها پرداخته اند. از جمله این مطالعات میتوان به علایی طالقانی (1383) که خصوصیات مورفومتری مخروط افکنه های حوضه میقان اراک را مطالعه نمودند. ازدیدگاه تغییر وتحولات مخروط افکنه مطالعات زیادی صورت گرفته است که وضعیت گسترش و تغییر شکل وتوسعه آن را بررسی کرده اند. جمال آبادی و همکاران (1396)، سامانی وهمکاران (1395)، یمانی ومقصودی (1382)، امیراحمدی و همکاران (1394)، خبازی وهمکاران (1391) از جمله کسانی بوده اند که در این زمینه در مخروط افکنه های مناطق مختلف کشور مطالعات گسترده ای انجام داده اند. رسوبات مخروط افکنه ها بدلیل وجود منابع آب زیرزمینی و احداث زیر ساخت ها از دیگر دیدگاه هایی ا ست که در این خصوص انجام شده است. نویدی ومیرزایی (1394)، موسوی و حکیم زاده (1389)، چمیال و همکاران (1997)، آمخلوف وهمکاران (2010) همچنین نقش عوامل اقلیمی از جمله مو ضوعات مورد علاقه پژوهش گرانی بوده است که به مطالعه آینده تغییرات مخروط افکنه ها پرداخته اند، اوون وهمکاران (1997) و سالچر و همکاران (2010) توسعه مخروط افکنه ها را از نظر عوامل اقلیمی در حوضه وین اطریش بررسی کردند.

کلیدواژه ها:

مخروط افکنه ، رامهرمز ، رودخانه علا