مدیریت محلی منابع آب با تاکید بر تشکل های آب بران در زیر حوضه آبریز مهاباد دریاچه ارومیه

توسعه و پیشرفت هرکشوری در گرو استفاده بهینه و کارا از منابع طبیعی و خدادی است و آب به عنوان یکی از منابع حیاتی نیازمند نگاه جامع و کلان بخش های خصوصی و دولتی است. بررسی اهمیت منابع آب در توسعه معیشت، ضرورت عزم همگانی در ارتقاء بهره وری، لزوم مدیریت بهینه و یکپارچه، توجه به بحران خشک شدن دریاچه ارومیه و تبعات زیست محیطی ناشی از آن، هدف اصلی تحقیق اخیر است. جهت تحقق هدف مذکور، مطالعات روی دو محور (الف): فرهنگ سازی و آموزش روش های مصرف بهینه آب کشاورزی (ب): برنامه ریزی برای آموزش قوانین و مقررات بخش آب، توانمندسازی مشترکین و تقویت تشکل های آب بران متمرکز گردید. بررسی های کتابخانه ای (بررسی مطالعات سایر کشورها، قوانین و مقررات و ...) و میدانی (برداشت های زمین- آماری، توزیع و تکمیل پرسشنامه ها و ...) موضوع از سال 1394 شروع و نهایتا تحلیل های توصیفی (آماری و مکانی در محیط های نرم افزاری مختلف از جمله Spss و ArcGIS انجام گرفت. موضوعات مورد بررسی شامل رعایت حریم چاه ها و حفر چاه های غیرمجاز، وضعیت آب های زیرزمینی آبخوان ها، تحویل حجمی آب به کشاورزان، آبیاری شبانه، بومی سازی شیوه های نوین آبیاری، بهره برداری اصولی و نگهداری از سازه ها و تاسیسات آبی، ساماندهی تشکل های آب بران با توجه به ساختار سنتی مدیریت آبیاری، میزان شناخت قوانین توزیع عادلانه آب می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد 1- به تدریج از اختیارات کشاورز در حوزه آب کاسته و به مسیولیت های دولت افزوده شده است، 2- فقدان ارزش تولیدی در برخی از مصارف باعث عدم توان پرداخت آب بها و گرایش به تخلف کشاورزان شده، 3- مشارکت جدی کشاورزان در تشکل های آبیاری از جایگاه قانونی برخوردار نبوده و 4- عدم اعتقاد باطنی کشاورزان به کم آبی و اینکه خشک شدن دریاچه ارومیه هیچ اهمیتی برای آنها ندارد. در پایان راهکارهایی همچون تهیه زیرساخت های لازم نقش پذیری تشکل های آب بران، دخالت هسته های فعال مردمی، ایجاد همااهنگی بین ارگان ها، تخصیص سهمی از آب به توسعه اشتغال پایدار و ... بررسی و پیشنهاد گردید.

کلیدواژه ها:

مدیریت منابع آب ، تشکل های آب بران ، دریاچه ارومیه ، زیرحوضه آبریز مهاباد