بررسی ویژگی های روانشناسی مثبت در الهی نامه عطار

الهی نامه عطار نیشابوری، سرشار از آموزه های اخلاقی، عرفانی و دینی است، که عطار در آن با بیان حکایت ها، داستان هاو تمثیل های گوناگون به طور مستقیم و غیر مستقیم به مسایل تربیتی و اخلاقی عنایتی ویژه داشته است. شاید بتوان گفتیکی از انگیزه های این گرایش، توجه ویژه عطار به انسان بوده است، که از مفاهیم بنیادی شاخه های گوناگون علوم انسانی از جمله: ادبیات، فلسفه و روانشناسی به شمار میآیند. امروزه در نظریاتی که از سوی صاحبنظران روانشناسی مطرحمیشود، میتوان نکات دقیقی را دریافت که بسیاری از آنها را در سخن بزرگان ادب و فرهنگ این سرزمین نیز، میتوانملاحظه نمود. روانشناسی مثبتگرا با تکیه بر استعدادها و توانایی های انسانی، به جای تمرکز بر بیماری ها، جای خود رادر بین ادبیات و فرهنگ بشری گشوده است، تا جایی که، با کمی دقت میتوان ردپای آن را در متون ادبی اقوام مختلفجست. پژوهشگران روانشناسی مثبت نگر توانمندی های انسان را در شش گروه: خرد و دانایی، شجاعت، نوع دوستی،عدالت، اعتدال و تعالی با عنوان فضیلت های همه جا حاضر، طبقه بندی کردهاند و برای هر کدام قابلیت هایی (در مجموعبیست و چهار قابلیت). برشمرده اند. از آن جا که بررسی و تحلیل همه ی این فضیلت ها و قابلیت ها به همراه استخراج شواهداز حوصله این مقاله بیرون است از این رو در این نوشته به چند مورد از فضیلت ها پرداخته شده است. بررسی اشعار وحکایت های الهی نامه عطار نیشابوری، با هدف شناسایی و تبیین مولفه های روانشناسی مثبت، هدف اصلی نگارنده درنگارش این مقاله بوده است، تا شعر عطار را از منظری دیگر مطالعه و بازبینی کرده، این تصور را از ذهن علاقه مندانتحلیل های روانشناسی بزداید که آن چه غربی ها امروزه در قالب مفاهیم و اصطلاحات نو ارایه می کنند، یافته های نویناندیشمندان غرب نیست، بلکه بسیاری از این دیدگاه ها قرن ها پیش با شواهد و مصداق های دلکش تر در آثار و کلامفرزانگان سرزمین خودمان بیان شده است. مقاله حاضر یک تحقیق توصیفی از نوع تحلیل محتوا است، که نشان میدهد درالهی نامه هیجانات مثبت با شش فضیلت عمده و نیز با بیست و چهار قابلیتی که از دل آن شش فضیلت برآمده قابل انطباق است.

کلیدواژه ها:

الهی نامه ، روانشناسی مثبت نگر ، شادی ، امید ، خرد ، روشن بینی و فرزانگی ، تفکر انتقادی ، خلاقیت