بهینه‌سازی چندهدفی زنجیره عرضه در صنایع فرآیندی

زنجیره عرضه بصورت "شبکه‌ای از سازمان‌ها که به ارتباطی بالادستی به پایین‌دستی، در فرآیندها و فعالیت‌ها درگیرند و بصورت تولید محصول و یا فرآوری آن و یا ارائه خدمات به مشتری نهایی، تولید ارزش می‌کنند" تعریف شده است. زنجیره عرضه نفت شامل چهار سطح به شرح: 1) نفت و گاز 2)پالایش 3)پتروشیمی 4) صنایع پایین‌دستی پتروشیمی است. در این زنجیره مواد تولیدی در هر مرحله،‌ ارزش افزوده‌ای به مراتب بیش از مرحله قبل کسب می‌کنند. برای اکثر محصولات این زنجیره عرضه مشتری داخلی و خارجی وجود دارد. همچنین یکی دیگر از منابع تقاضا برای هر مرحله، صنعت پاین دست آن است. برای برنامه‌ریزی زنجیره عرضه در هریک از این چهار بخش باید صنایع دیگر از نظر ظرفیت میزان تولید در نظر گرفته شود. بنابراین، بهینه‌سازی زنجیره عرضه در صنایع فرآیندی پیوسته مانند صنعت نفت، باید در کل زنجیره عرضه گسترش یابد. در این تحقیق، صنعت نفت و صنایع پایین دست آن بصورت یک زنجیره عرضه چهارسطحی با در نظر گرفتن مشتری خارجی برای هر سطح، در قالب یک مدل برنامه‌ریزی خطی چند هدفه فرمول‌بندی شده است. در این مدل، هدف تعیین میزان تولید، موجودی، صادرات و ارسال برای فرآوری بیشتر در طول زنجیره عرضه ـ برای هر سطح ـ در یک افق n دوره‌ای است. تقاضا در هر مرحله بر اساس داده‌های گذشته تخمین زده می‌شود. در مدل ارائه شده هزینه‌های تولید، حمل و نقل، نگهداری، کمبود پس افت و فروش از دست رفته از نظر گرفته می‌شود. در اکثر مدل‌های برنامه‌ریزی زنجیره عرضه که تا کنون ارائه شده است، تابع هدف تنها شامل اجزای هزینه‌ای و درآمدی بوده و سایر عوامل را در مدل‌ لحاظ نکرده‌اند. این در حالیست که بهینه‌سازی زنجیره عرضه نفت از مرحله تامین مواد اولیه (استخراج نفت و گاز) تا تحویل محصولات (صنایع پایین دستی) باید با در نظر گرفتن، ملاحظات پایداری باشد؛ درحالیکه برخی از آنها با هم در تضاد هستند. پایداری اهداف متعددی را اعم از اجتماعی، اقتصادی و محیط زیست شامل می‌شود. برای تعیین اهمیت نسبی اهداف، از روش تصمیم‌گیری چند هدفی با عنوان "فرآیند تصمیم‌گیری سلسله مراتبی" استفاده شده است. در نهایت برای حل این مسئله از تکنیک برنامه‌ریزی آرمانی کمک گرفته شده است.

کلیدواژه ها:

زنجیره عرضه نفت ، بهینه‌سازی ، فرآیند تصمیم‌گیری سلسله مراتبی ، برنامه‌ریزی چند هدفی