تعلیم وتربیت اسلامی و عقل دینی

این مقاله به برر سی روابط میان تعلیم وتربیت در ا سلام با مفهوم عقل دینی می پر دازد . این پژوهش با برر سی عقل از منظر قران کریم، روایات ولغویان به وجوه معنایی آن، از جمله: تمییز ، انزجار از قبایح ، اندیشه ، موجود مجرد ، قوه ی درک دست یافته ایم؛ تمامی آن معانی وجه اشتراک موجود را دارند؛ که در عالم ملکی، قوه و درعالم معنا، (مخلوق روحانی) نام دارد. ماهیت این موجود، در دو معنای بازدارندگی و درک تجلی نمایان می شود. همچنین، عقل در مقابل جهل و احمقی ، واقع می شود. عقل بر خلاج جهل، تمایل به خیرات نظری و عملی دارد و نسبت به تعلیم و تربیت قبیح ، اثر بازدارندگی از خود نشان می دهد. روایات از خیر و شر ، به عنوان وزیران عقل و جهل یاد می کند؛ از این رو نقش تعلیم و تربیت عقل، از سوی معلم و متعلم، د ر حوزه نظری و عملی به سوی عاقل شدن ا ست؛ قرآن نیز عاقل و جاهل را مدح و ذم نموده و مصادیقی از خیر و شر را در تعلیم و تربیت دینی، امر و نهی کرده است. از این رو عاقل در حوزه تعلیم و تربیت، ک س ی ا س ت که در میدان خسن فاعلی و فعلی ، پا نهاده با شد؛ همچنین در پرتو آن، عقابل با مجموعه ای از جاذب خوبی ها و دفع بدی ها ، همراه گردیده است؛ تا عقل به سبب تربیت دینی، از قوه به فعل مبدل گردد؛ بنابراین، در این باره می توان، اهم مبانی تعلیم و تربیت عقل را، در پنج ضلع علم نیک ، ایمان نیک ، نیت نیک ، گفتار نیک و عمال نیک خلاصه نمود؛ اولین مصداق بارز تعلیم و تربیت دینی در دو حوزه عقل نظری و عملی، خداشناسی و خداپرستی است.

کلیدواژه ها:

تعلیم ، تربیت ، جهل ، شر ، خیر ، عقل