بررسی روابط بین عوامل موثر بر فرسایش خاک و تولید رسوب بر اساس مدل MPSIAC درحوضه آبخیز سد لتیان

بر اساس نتایج بدست آمده از پژوهش های انجام شده در ایران مدل MPSIAC از جمله مدل های برآورد تولید رسوب به شمار می آید که در ارزیابی فرسایش و رسوب حوزه های فاقد آمار و اطلاعات از دقت نسبتا خوبی برخوردار است و بیشتر از سایر مدل ها در طرح های منابع طبیعی و آبخیز داری استفاده می شود. در این پژوهش، برآورد فرسایش و رسوب حوزه آبخیز لتیان با استفاده از مدل MPSIAC و با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد بررسی قرار گرفت که با به کارگیری اصول و مفاهیم همگنی واحدهای کاری حوزه آبخیز مورد مطالعه به 54 واحد کاری همگن تفکیک شد و براساس شاخص های مدل MPSIAC امتیاز نه عامل موثر در آن برای هر واحد کاری تعیین و براساس مجموع امتیاز عوامل، مقدار رسوب ویژه هر واحد کاری مشخص شد. سپس با استفاده از نرم افزار SPSS آنالیز همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره و تحلیل عاملی انجام و عوامل موثر در فرایش خاک و تولید رسوب مشخص گردید. نتایج نشان داد بیشتر سطح حوزه در کلاس رسوب دهیIV (زیاد) قرار دارد. همچنین نتایج نشان دهنده وجود رابطه معنیدار بین عوامل محیطی موثر در تولید رسوب و فرسایش حوضه با تاکید بر شاخصهای رواناب و کاربری اراضی بر اساس مدل MPSIAC است. هدف دیگر این پروژه برآورد دقت این مدل بود نتایج نشانگر این است که رسوب ویژه برآورد شده با استفاده از مدل MPSIAC حدود 618/75 تن در کیلومتر مربع در سال می باشد با توجه به اینکه میزان رسوب اندازه گیری شده درایستگاه رسوب سنجی رودک معادل 691/98 تن در کیلومتر مربع در سال است. بین مقدار رسوب برآورد شده با استفاده از مدل و میزان رسوب اندازه گیری شده 73/2 تن در کیلومتر مربع در سال اختلاف بوده که اختلاف نسبی معادل 10/58 درصد بودهاست. اختلاف نسبی محاسبه شده بیانگر این است که مدل MPSIAC نتایج مناسبی در حوزه آبخیز لتیان داشته است.

کلیدواژه ها:

مدل MPSIAC ، رسوبدهی ، همبستگی پیرسون ، تحلیل عاملی ، حوزه آبخیز لتیان