جستاری بلاغی در باب مسندالیه و احوال آن

علم معانی به همراه دو علم دیگر، یعنی بیان و بدیع که دانش های زیبا شناختی ادب اسلامی نام گرفته اند، علومی هستند که شیوه ها، شگردها و ترفندهای هنری موجود در اثر ادبی را مورد بحث و بررسی قرار می دهند، و با بهره گیری از این سه دانش است، که می توان تفاوت میان زبان عادی و زبان ادبی را آشکار کرد. از میان سه علم مذکور، بیان و بدیع بیشتر با آرایه های زیبا شناختی مربوط به تخیل و موسیقی لفظی کلام سروکار دارند، در حالی که علم معانی به وسیله مباحث مطرح شده در هر یک از بابهای هشت گانه خود، به بررسی درونی ترین ظرافت های زیبایی شناختی سخن در حوزه زبان می پردازد و ثابت می کند که همان طور که، صور خیال و آرایه های ادبی می توانند کلام عادی را به سخنی ادبی بدل سازند، زبان نیز وسیله ای است در دست گوینده که سخنور با استفاده از آن می تواند اثر ادبی بیافریند. احوال مسندالیه یکی از اساسی ترین و در عین حال مفصل ترین باب های علم معانی است، که مسندالیه و حالت هایی را که دانشمندان علوم بلاغی برای آن برشمرده اند، مورد بحث و بررسی قرار می دهد. این مقاله می کوشد تا ضمن معرفی حالات مسندالیه به واکاوی این حالت ها در بوستان سعدی بپردازد.

کلیدواژه ها:

بلاغت ، علم معانی ، احوال مسندالیه