بررسی روشهای ارزیابی اراضی و اهمیت آن در بهره برداری پایدار از منابع خاک و آب

ارزیابی تناسب اراضی ضامن تولید پایدار و حفظ منابع ارزشمند خاک و آب در هر کشوری است. از زمانهای بسیار گذشته بشر عمدتا اراضی خود را برای اهداف سنتی و ابتدایی خویش لرزیابی می کرده است. از آن زمان تاکنون ارزیابی سیر تکامل خود را طی کرده و طی سالهای متمادی روش های متمادی روش های نوین،جایگزین روش های قبلی شده است. با پیشرفت علوم خاکشناسی، سنجش از دور و شناخت نیازمندی های آب و هوایی و خاکی گیاهان مختلف نیاز به توسعه تکنیک های جدید در ارزیابی احساس گردید. در گذشته روش های مختلفی برای ارزیابی اراضی ابداع شده بود. طبقه بندی قابلیت اراضی اداره کشاورزی امریکا و مواردی که از آن استنتاج می شد،هدف آنها را بخوبی تامین می نمود اما روش آنها جهت تفسیر اطلاعات در راستای توسعه اراضی برای کشورهای در حال توسعه مناسب نبوده است.از اینرو سازمان کشاورزی و خواربار ملل () در سال 1976 میلادی اقدام به تهیه چهار چوبی در اریابی نموده و آنرا تحت عنوان نشریه شماره 32 تدوین و منتشر ساخت. مطالعات ارزیابی در ایران برای اولین بار توسط بنگاه مستقل آبیاری با همکاری ماهلر و دیگر کارشناسان فائو پایه گذاری شد.طبقه بندی اراضی برای آبیاری بر اساس نشریه 205 موسسه تحقیقات خاک و آب و ابتدا محدود به اراضی پایاب سدها بوده و عموما ضمیمه مطالعات خاکشناسی است. در این مطالعات، اراضی برای آبیاری در 6 کلاس مختلف تقسیم بندی می شوند.در مطالعات ارزیابی منابع و قابلیت اراضی بر اساس نشریه 212 موسسه تحقیقات خاک و آب، منابع مستعد جهت انواع استفاده اصلی از قبیل زراعت آبی،دیم،مرتع،جنگل و درخت کاری تعیین می گردد.امروزه با توجه به پیشرفت های صورت گرفته در زمینه های مختلف می توان با استفاده از روش تناسب اراضی مشخص کرد که منابع خاکی برای چه گیاهی (محصولی)از چه تناسبی برخوردار هستند.بعبارت دیگر امروزه از متخصصین انتظار می رود که نه تنها محدوده مناسب برای فعالیت های کشاورزی ،جنگل ،صنعت،مرتع و...را مشخص نمایند،بلکه فرا تر از آن بگویند که منابع اراضی برای چه محصول یا گیاهی بهترین تناسب را دارند. ارزیابی اراضی جهت اجرایی نمودن الگوی کشت منطقه ای ،ملی و بین المللی ضروری است.تعیین الگوی کشت بدون توجه به توانایی و پتانسیل اراضی اراضی غیر ممکن است. لذا می توان با ارزیابی تناسب اراضی در مصرف آب نهایت صرفه جویی را بعمل آورده است و با تعیین کلاس اراضی برای محصولات مختلف ،اولویت بعدی کشت در زمان های اضطرار از جمله خشکک سالی را مشخص و معلوم نمود.توجه به تناسب اراضی و همگام با این تعیین الگوی پایدار کشت به صورت استانی و منطقه ایی ضرورتی انکار نا پذیر جهت مدیریت پایدار منابع آب و خاک کشور می باشد.

کلیدواژه ها:

ارزیابی اراضی ، تناسب اراضی ، طبقه بندی اراضی برای آبیاری ، الگوی کشت