تفاوت های علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی از نگاه شاخص های علم سنجی موسسه ی اطلاعات علمی (ISI)

سابقه و هدف: داده های برگرفته از پایگاه های اطلاعاتی موسسه ی اطلاعات علمی (ISI) و شاخص های علم سنجی حاصل از این داده ها، مبنای قضاوت در مورد توسعه و اثرگذاری علمی است. هدف این مقاله، تبیین تفاوت های بین علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی از منظر شاخص های علم سنجیمواد و روش ها: با بررسی و باز تحلیل یافته های آماری برخی متون علم سنجی و استخراج آمارهایی از وب سایت ISI تفاوت های علم سنجی سه قلمرو علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی بررسی شده است. یافته ها: محدودیت های ناشی از پایگاه های استنادی از جمله پایگاه های اطلاعاتی ISI از یک سو و تفاوت های ماهوی و درونی رشته ها و حوزه های مختلف علوم، کاربرد یکسان و تفسیر بی ملاحظه ی شاخص های علم سنجی را زیرسوال می برد. عواملی چون تفاوت میزان تحت پوشش قرار گرفتن علوم تجربی، علوم اجتماعی و علوم انسانی در ISI،یکسان نبودن جهت گیری های ملی (یا بین المللی) مجلات نمایه شده در ISI بر حسب قلمروها، حوزه ها و رشته های مختلف علوم، تفاوت در کم وکیف تکوین و توسعه ی نظریه ها و متعاقب آن، تنوع الگوهای نشر و استناد و رفتارهای ارجاع دهی پژوهشگران حوزه های علوم، تفاوت در محمل های نشر و مخاطبان هدف، مانع زبان (غالب بودن زبان انگلیسی در نمایه نامه های ISI)، گرایش بیشتر به تالیف فردی در برخی رشته ها نسبت به برخی دیگر و استناد به رسانه های مختلف ارتباطی مکتوب در علوم اجتماعی و انسانی در مقایسه با علوم تجربی و ... تفاوت هایی را درکارکردهای علم سنجی برای این رشته ها و حوزه ها سبب شده است.نتیجه گیری: با توجه به محدودیت و نامتوازن بودن علم سنجی برای همه ی رشته های علمی با تکیه ی صرف بر پایگاه های اطلاعاتی ISI، روش شناسی پیشنهادی جدیدی برای علم سنجی، به ویژه در حوزه های علوم انسانی و حوزه های کیفی علوم اجتماعی لازم است که تلفیقی از روشهای کنونی علم سنجی و داوری کیفی خبرگان هر حوزه باشد.

کلیدواژه ها:

علوم تجربی ، علوم انسانی ، علوم اجتماعی ، موسسه ی اطلاعات علمی ، علم سنجی