نگرشی نو به تحقیق با محوریت واژه حق در قرآن و حدیث

مفهوم حق و باطل از جمله مفاهیم بسیار مهم در قرآن کریم بوده که در آیات مختلف بدان اشاره شده است. قرآن متنی وحیانی است که از سوی خداوند و توسط پیامبر به عنوان دستورالعمل زیستن برای انسانها نازل شده ، تصویری مشخص از دو مفهوم حق و باطل ارایه نموده است.در این مقاله که به صورت کتابخانه ای توصیفی است، سعی شده ضمن تعریف حق و باطل در قرآن و روایات و بیان مصادیق آن به مفهوم اصلی تحقیق بر مبنای حق دست یابیم. نگاهی کوتاه به آیات قرآن نشان می دهد که حق اشاره به وجود حقیقى و پایدار، ثابت و صحیح است و مقابل حق باطل است و آن چیزی است که ثبوت نداشته و روی پایه و اساس محکم برقرار نباشد. در این جهان آن وجود حقیقى که قایم بالذات و ثابت و بر قرار و جاودانى باشد تنها وجود خداوند متعال است، و بقیه هر چه هست در ذات خود وجودى ندارد و عین بطلان است که هستى خود را از طریق وابستگى به آن وجود حق پایدار پیدا مى کند، و هر لحظه نظر لطفش را از آنها بر گیرد در ظلمات فنا و نیستى، محو و ناپدید مى شود. به این ترتیب هر قدر ارتباط موجودات دیگر به وجود حق تعالى بیشتر گردد به همان نسبت حقانیت بیشترى کسب مى کند. انسان به طور فطری و بر اساس کمال جوییاش گرایش به حق داشته و از باطل گریزان بوده و همواره با آن در ستیز است؛ زیرا حق با خود کمال و پایداری را به همراه دارد و مبتنی بر هدف خلقت او است و باطل نقص و عدم ثبوت را در بر دارد و اساسا در مقابل کمال خواهی فطری بشر قرار گرفته است. بنابراین همانگونه که قرآن تشریح می کند آسمان و زمین و انسان و فرشتگان و کل جهان همه فعل خدا است. از آنجا که خداوند حق محض است، سخن و فعل او هم حق محض است،چون ازحق محض غیر از حق محض سر نمی زند.خدا دریا و ستاره ها و کهکشانها و تمام موجودات را آفرید وقتی کل جهان فعل خدا باشد پس چون خداوند حق است ؛هرگونه کنکاشی پیرامون فعل او نیز حق می باشد یک زمین شناس یا یک دریاشناس یا یک ستاره شناس مفسر فعل خدا هست. بنابراین هرنوع تحقیقی که در راستای فعل خداوند باشد ره یافتی به سوی حق است و هر آنچه که به این هدف منتهی نشود باطل و بی ثبات است .

کلیدواژه ها:

باطل ، پایدار ، تحقیق ، حق ، فعل خدا