بررسی تطبیقی نگرش به زن در شعر ملک الشعرای بهار، جمیل صدقی زهاوی و معروف رصافی

ایران عصر مشروطه و عراق عصر نهضت را باید جامعههایی در حال گذر بنامیم؛ زیرا هر دو کشور در حال عبور از جامعه ی سنتی و پای نهادن به دنیای جدید و مفاهیمی بودند که برای آنها تازگی و جذابیت داشته و پیش از این با آن بیگانه بودند. مفاهیمی چون آزادی، وطن دوستی، روشن فکری، استبداد ستیزی، آزادی زنان، سوسیالیسم، کمونیسم و... از جمله مسایلی است که در این جوامع در حال گذر خود را مطرح کرده و نتایج مثبت و منفی بیشماری را در این کشورها از خود برجای گذشت. این شرایط تقریبا بر تمامی خاورمیانه حاکم بود، اما در مورد ایران و عراق نکتهی قابل توجه عبارت است از شباهت بیش از حد دو کشور در زمینهی زیرساختهای اجتماعی و فرهنگی و رخدادهای سیاسی و اجتماعی و مذهبی که دو کشور با آن دست به گریبان بودند. این امر به نوبهی خود در فرهنگ و ادبیات دو ملت نیز تاثیر گذاشته و به زبانی دیگر شباهتهای موجود در گسترههای دینی و فرهنگی و اجتماعی در ایران عصر مشروطه و عراق عصر نهضت باعث شد شعرا و ادبای دو کشور بدون اینکه از آثار ادبی یکدیگر اطلاع داشته باشند به بررسی موضوع ها و درون مایه های مشترک در اشعار خود بپردازند. اشتراک مضامین در ادبیات این دوره در دو کشور گاهی آنقدر زیاد است که خواننده را به شگفتی وا می دارد. یکی از اصلیترین مضامینی که به عنوان زیرمجموعهای از شعر اجتماعی در ادبیات این دوره رخ نمود مباحث مربوط به زنان و بررسی مسایل و مشکلات مربوط به آنها در دل شعر و نثر بود. با توجه به آنچه گذشت مقالهی حاضر در صدد است تا با بررسی دیدگاه ملک الشعرای بهار در ایران و جمیل صدقی زهاوی و معروف الرصافی در عراق به بررسی نگرش این سه شاعر ملی و میهنی به مبحث زن در جامعه پرداخته و با مشخص نمودن مضامین مشترک میان سه شاعر در این موضوع، به کنکاش در این نکته بپردازد که آیا میان معروف رصافی و جمیل صدقی زهاوی در عراق و ملک الشعرای بهار در ایران -که هم عصر بوده و بخشی از حیات ادبی آنها دریک زمان واقع شده - تاثیر و تاثری وجود داشته یا وجود این مضامین مشترک به خاطر شرایط سیاسی و اجتماعی مشابه حاکم بر کشور آنها بوده است. لازم به ذکر است که این تطبیق بر پایهی مدرسهی اروپای شرقی سلافیه در زمینهی ادبیات تطیقی به انجام رسیده است.

کلیدواژه ها:

ملک الشعرای بهار ، جمیل صدقی زهاوی ، معروف رصافی ، مشروطه ، عصر نهضت ، زن