توسعه فرهنگی در ایران ، چالشها و راهکارها

هر توسعهای مستلزم تغییرات است و فرآیند توسعه بدون تغییرات عمیق در ساختارهای فرهنگی و اجتماعی، محقق نخواهدشد. بعد فرهنگی تنها یکی از اجزای توسعه نیست، بلکه عامل اساسی است. یعنی توسعهای که نتواند حیات فرهنگی را تشخیص دهد و ازآن بهرهمند شود یا از نظامهای ارزشی، سنتها، باورها و… چشم پوشی کند، موفق نخواهد بود. توسعهای کهبعد فرهنگی را نادیده بگیرد، متکی بر الگوهای خارجی است و خلاقیت فرهنگ بومی را از رشد باز میدارد و ظرفیت جامعه را برای مقابله با فرهنگ و الگوهای ناخواسته خارجی و وارداتی سست میکند و این امر موجب بیقاعدگی فرهنگی میشود.افروغ با اشاره به جامع بودن توسعه بر بعد فرهنگی آن تاکید میکند توسعه حتما باید جامع باشد. یعنی فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... باشد. توسعه باید ریشه در فرهنگ داشته باشد.نرم افزار توسعه جامع که بخشی از آن توسعه فرهنگی است، خود باید فرهنگی باشد، یعنی ریشه در هویت دینی و تاریخیفرهنگ، زیست جهان و عقبه ما داشته باشد. نوع زیست جهانی که مردم ما در مناطق مختلف دارند، سرشار از قابلیت و امکان است. قرار نیست که کشورها فقط با یک فرهنگ غربی به توسعه برسند، میتوان با فرهنگهای مختلف به توسعه رسید )افروغ،1385 .) توسعهی فرهنگی فرآیندی است که نمیتواند از خارج کسب شود یا همچون هدیهای توسط دیگران کریمانه اهدا شود، بلکه باید از درون هر جامعه تولید شود. البته استقلال فرهنگی همانطور که گاندی رهبر فقید هند میگوید لزوما به معنی بستن پنجرهها و مرزهای فرهنگی نیست. تاثیر و تاثر فرهنگهای بشری امری طبیعی است اما وابستگی فرهنگی مقوله دیگری است. مقام معظم رهبری هم در یکی از فرمایشات خود در این زمینه میفرمایند ما باید به خودمان متکی باشیم. باید به سرمایههای علمی و استعداد و تواناییهای مادی و ذخایر زیرزمینی خودمان تکیه کنیم. البته نباید راه داد و ستد را ببندیم، اما تسلیم و مقهور قدرت دشمن هم نباید بشویم از متن سخنان مقام معظم رهبری در دیدار ایمه جمعه و جماعت در تاریخ1371/4/10 فرآیند توسعهی فرهنگی محصول ساز و کارهای تاریخی، سیاسی، اجتماعی، خانوادگی و غیره است که به تدریج شکل میگیردو به تدریج هم تغییر مییابد و یا از بین میرود. شاید یکی از پدیدههایی که مفهوم دگرگونی یک باره و یک دفعه )انقلاب( درباره آن صادق نباشد، همین فرهنگ و توسعه فرهنگی است. به عبارت دیگر پدیده فرهنگ و هویت فرهنگی در طول زمان در جوامعتثبیت میشود و در کوتاه مدت نمیتوان آن را تغییر داد و به قول معروف یک شبه ره صد ساله رفت. دولتها همواره از کار زود بازده سخن میگویند. اما در فرهنگ چنین نیست. در فرهنگ کار زود بازده بیمعنی است و باید کار پایهای و بلند مدت انجام دهیم ) افروغ، 1385 .