پهنه بندی حساسیت اراضی به فرسایش خندقی در حوزه آبخیز کلوچه بیجار استان کردستان

یکی از انواع فرسایش آبی که موجب تخریب اراضی و بر هم خوردن تعادل در پهنههای منابع طبیعی و اراضی کشاورزی میشود و خسارات سنگینی به بار میآورد، پدیدهی فرسایش خندقی است. برای کنترل این پدیده، شناخت عوامل موثر و پهنهبندی حساسیت اراضی نسبت به آن، اهمیت ویژهای دارد. تخریب اراضی، بر هم خوردن منظر زمین و تعادل اکولوژیک و به مخاطره افتادن منابع زیستی در این مناطق، از جمله موارد دیگری است که پژوهش دربارهی فرسایش، بویژه فرسایش خندقی در اراضی روستای کلوچهی بیجار واقع در استان کردستان را گریز ناپذیر و الزامی میکند. در همین راستا، حوزه آبخیز کلوچه در شهرستان بیجار، برای انجام پژوهش انتخاب شده است. روشهای مختلفی برای پهنهبندی حساسیت اراضی به فرسایش خندقی وجود دارد. در این پژوهش از شاخص همپوشانی برای پهنهبندی در منطقه استفاده شد. برای تهیهی نقشهی حساسیت فرسایش خندقی از عکسهای هوایی (40000:1 ،(تصاویر ماهوارهای (2014 Earth Googel (و برای عملیات میدانی از GPS استفاده شد. بررسیها نشان داد که جنس زمین، شیب، جهت شیب، ژیومورفولوژی و کاربری اراضی، عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی هستند. این مطالعات بر مبنای نقشههای پایه 25000:1 و 100000:1 در سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که واحدهای سنگشناسی (ذرات نهشته شده کلاستیکی سست پادگانههای خاکی قدیم) و (مارن کرم تا صورتی با ترکیب بین لایهای ماسه سنگ و کنگلومرا) /8 96 درصد و تیپ اراضی دشتی و تپهماهوری /99 99 درصد از مناطق تحت تاثیر فرسایش خندقی را به خود اختصاص دادهاند، در ضمن طبقهی شیب 5-0 درصد ( 37 درصد) جهت شیب شمال شرق و مسطح با /44 41 درصد و کاربری اراضی زراعی و مراتع کم تراکم و پرتراکم ( /04 99 (دارای بیشترین گسترش مناطق تحت تاثیر فرسایش خندقی در حوزه آبخیز مورد مطالعه هستند.

کلیدواژه ها:

فرسایش خندقی ، حساسیت اراضی ، شاخص همپوشانی ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، GPS ، حوضه کلوچه