ماگماتیسم بازالتی کرتاسه پسین در جنوب لاهیجان: شاهد یک رخداد ماگمایی مهم در البرز

سنگ های آتشفشانی منطقه کجید (جنوب لاهیجان) جزیی از واحدهای البرز مرکزی بوده و با توجه به روابط چینه شناختی، سن کرتاسه پسین دارند. این سنگ ها با یک رخنمون گسترده (حدود 500 کیلومتر مربع) شامل روانه های بالشی و توده ای، واحدهای ولکانوکلاستیک همراه و دسته دایک های قطع کننده است. از نظر شیمیایی سنگ ها به طور عمده ترکیب بازالتی آلکالن دارند. مجموعه فنوکریستی در این سنگ ها شامل پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن و الیوین است. ترکیب شیمیایی کلینوپیروکسن در محدوده اوژیت تا دیوپسید قرار می گیرد. شیمی کلینوپیروکسن با مقادیر بالای TiO2 (96/0 تا 13/5 درصد وزنی) و Na2O (24/0 تا 68/0 درصد وزنی) مشخص می شود. این ویژگی های ژیوشیمیایی با اختصاصات بازالت های آلکالن و همچنین یک محیط تکتونوماگمایی درون پلیتی سازگاری دارد. چنین موقعیتی با تکتونیک کششی و رخداد ریفتی درون قاره ای قابل توضیح است. از طرفی، محیط دریایی نسبتا عمیق فوران های بازالتی کرتاسه پسین در البرز نشان از یک ریفت توسعه یافته دارد. بعلاوه، حجم زیاد فوران های بازالتی کرتاسه پسین در البرز احتمالا نشان دهنده یک آنومالی دمایی منشا گوشته ای ویا صعود آستنوسفری است که می تواند به عنوان یک شاهد کلیدی مهم در بحث تحولات البرز در زمان کرتاسه مطرح گردد.

کلیدواژه ها:

بازالت ، جایگاه تکتونیکی ، کرتاسه پسین ، البرز