مفهوم و نقش نور در معماری سنتی مذهبی ایران

نور از عوامل موثر بر ارزش فضایی است که به عنوان غیر مادی ترین عنصر محسوس طبیعت،همواره در معماری اسلامی وجود داشته است . نور در معماری اسلامی ایران همیشه به منزلهروشن کردن کامل فضای معماری به کار نمی رود؛ بلکه گاهی جنبه عرفانی و مقدس به خودگرفته و جنبه های دیگر فضا (رنگ، بافت و ...) را تحت تاثیر قرار می دهد و گاهی بر آنهاتاکید می کند . ضر بآهنگ (ریتم) نوری در معماری اسلامی نقش بسزایی در تبیین تحول و توالیفضا ایفا می کند، به گونه ای که می توان گفت نقش کاربردی توالی فضا به وسیله نور دراین معماری در سه مولفه مکث، حرکت و تاکید تبیین می شود؛ از این رو می توان این گونهبیان کرد که توالی فضا به وسیله نور به عنوان یک مولفه در زمینه هنرهای اسلامی بسیارمورد توجه قرار گرفته و این توجه و اهمیت نشان از جایگاه این اصل در شاکله تفکر اسلامیاست. بدین منظور در مقاله حاضر از روش توصیفی - تحلیلی استفاده شده است و در قسمتادبیات موضوع به تبیین جایگاه نور در علوم معارف اسلامی پرداخته شده تا ابعاد، وجوهو جنبه های کاربردی آن وضوح بیشتری یابد و در ادامه به تبیین نقش نور برطبق مولفه هایسه گانه توالی فضایی در معماری اسلامی پرداخته می شود. دستاوردهای پژوهش گویای آناست که نور علاوه بر کارکرد عادی خود در فضاهای معماری اسلامی، عملکردهای دیگری نیزداشته است که ازجمله مهم ترین آنها می توان به نقش نور در توالی بین دو جهان مادی ومعنوی اشاره کرد . این عمل در سه طیف زمانی و به ترتیب در انفصال، انتقال و وصول درفضای معماری اسلامی اتفاق می افتد.

کلیدواژه ها:

نور ، معماری ، معماری سنتی ، معماری مذهبی