جلوه های حضور آب در معماری آب انبارهای سنتی ایران

آب همواره عاملی اساسی در آبادانی شهرها و محل زیست انسان ها بوده است. کم آبی، نامهربانی طبیعت و نیز اهمیت این عنصر بی بدیل از منظر اعتقادی و مذهبی به آن حرمت و قداستی چشمگیر در میان مردمان ایران داده است. جایگاه والای آب در پهنه اقلیمی ایران چنان است که در هر شهر و دیاری می توان ردپای معمارانه را در وصف اهمیت آن یافت. اب انبار با هدفی والا و بکر در جهت برخورداری هرچه بیشتر از این عنصر حیات بخش با بینش وسیع و تدابیر خلاقانه معمار ایرانی بنیاد نهاده شده است. این انبارهای ذخیره آب، نماد فرهنگ و تلاش خستگی ناپذیر گذشتگان نسبت به موضوع آب، حرمت و حراست از این عنصر هستی بخش دارد. آنها با محصور کردن آب در بنایی تاریک، نور امید را در دل تشنگان و رهگذران زنده میکردند. این بنای عام المنفعه و بنایی از سازه های آبی معماری ایران، با بهترین فنون مهندسی زمان خود ساخته شده است. آب انبارها از جمله بناهای مهم شهرهای خشک ایران به شمار می رفته که از اهمیت خاصی در فضاهای شهری برخوردار بوده است. لذا این نوشتار با هدف شناخت توجه گذشتگان به عناصر طبیعی و نحوه بهره گیری آنان از طبیعت و تاثیر حضور آب در معماری آب انبارها، به بررسی مراتب و شکل حضور آب در آب انبارهای نواحی مختلف ایران پرداخته است. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و گردآوری اطلاعات بر مبنای مطالعات کتابخانه ای- اسنادی و بررسی های میدانی صورت گرفته است. نتایج نشان می دهد که معمار ایرانی با شناخت کامل از وضعیت اقلیمی ایران و آگاهی از ویژگی های منحصر به فرد آب و همچنین تسلط بر فنون مهندسی زمان خود توانست ساختمانی را ایجاد نماید تا مامن امنی برای آب، این گوهر حیات بخش باشد. در پناه این ساختمان، آب روزهای طولانی آرام و بی صدا در دل انباری می نشیند تا بی منت، رافع عطش تشنگان باشد.

کلیدواژه ها:

حضور آب ، معماری ، آب انبار ، برکه