تاثیر تحولات تزیینات معماری بر سیمای شهر در دوره قاجار نمونه موردی: شهر تهران

تزیینات به عنوان بخشی از اجزای معماری ساختمان ها، در شکل دهی سیمای شهرها موثر بوده است. ساختار فضایی-کالبدی تهران در دوره قاجار نیز متاثر از عوامل متعددی بوده که تزیینات یکی از آن هاست. تغییرات صورت پذیرفته در تهران ناشی از ثبات نسبی سیاسی و امنیتی در طول سال های حکومت پادشاهان قاجار، آن را از شهری کوچک و در حال پیشرفت به پایتختی شکوفا و پرجمعیت تبدیل نمود. سیمای شهر نیز در چارچوب این تغییرات دچار تحولات بنیادین گشت. بهسازی و ساخت میدان ها همراه با جداره سازی بناهای پیرامونی، خیابان کشی های جدید و ساخت ابنیه عمومی در کنار ورود عناصر غربی نظیر برج های ساعت دار و سنتوری ها به تهران چهره ای دیگرگون بخشید. در این پژوهش با راهبرد تاریخی و مبتنی بر تفسیر تصاویر و متون تاریخی سعی در شناخت عناصر تزیینی و سیر تحول و تاثیر آن ها بر شکل گیری سیمای تهران قاجاری دارد. در تهران قاجاری پیش طاق، کمانه، طاق نما، ستون، مناره، برج، گنبد و سنتوری عناصری هستند که تزیینات معماری بر روی آنها شکل می گیرد. فرض بر این است که با دسته بندی و تحلیل این عناصر در قالب بررسی بناهای عمومی و پراهمیت تهران در دوره حکومت قاجار، می توان به سیر تحولات تزیینات معماری و تاثیرپذیری سیمای شهر از آن ها پی برد. در واقع ورود عناصر غیربومی و دگرگونی ها در ساختار شهر، تزیینات معماری را نیز به سمت تاثیرپذیری هرچه بیشتر از معماری غربی سوق داد؛ ضمن این که بیان ویژه ی خویش را در قالب عناصر بومی چون مناره و طاق نما و نوآوری هایی چون کمانه حفظ نمود. هرچند که در نهایت به خلاصه تر شدن تزیینات و کاستن از پیچیدگی های آن انجامید.

کلیدواژه ها:

سیمای شهر ، تزیینات معماری ، تهران قاجاری ، شهرسازی قاجار