بغداد و دمشق؛ واکاوی ریشه های شهرسازی اسلامی

شهر را می توان محیطی برای تجلی هویت، جهانبینی و فرهنگسازندگان و ساکنین آن دانست. این مفهوم در طول دوران وسرزمین های مختلف با محیط های طبیعی و انسانی متفاوت تغییراتبسیاری به خود دیده است. در این پژوهش تلاش شده به ریشه یابیساختار شهری نخستین شهرهای اسلامی پرداخته شود. برای اینمنظور نگارنده ابتدا در یک بررسی اجمالی تعاریفی کلی از مفهومشهر و شاخصه ها و ارکان مهم یک شهر اسلامی ارایه داده است. درادامه تلاش شده تا در یک مطالعه تطبیقی به بررسی ساختارهای دوشهر دمشق و بغداد پرداخته شود. مشاهده می شود که تفاوت موجوددر ساختار شهرهای اسلامی ناشی از تفاوت های فرهنگی در مناطقتحت سلطه اعراب مسلمان است. عدم وجود یک ساختار شهریمشخص و پیشرفته در سرزمین اعراب پیروز، آنها را بر آن داشت تا ازشیوه های مترقی حکومت های مغلوب بهره بگیرند. این پژوهش درنهایت بر حفظ ارتباط ساختاری این دو شهر اسلامی با فضایفرهنگی که در آن قرار دارند، تاکید می کند؛ شهر اسلامی دمشقدقیقا در محل شهر رومی و با تاثیرپذیری از شاخصه های شهر رومیبنا شده و شهر اسلامی بغداد نزدیکی جغرافیایی و ارتباط تنگاتنگ بافرهنگ و شهرسازی ایرانی دارد. این پژوهش بنیادی است، رویکردتحلیلی تطبیقی و تاریخی دارد و روش داده اندوزی در آن اسنادی است.

کلیدواژه ها:

شهرسازی اسلامی ، شهرسازی ایرانی ، شهرسازی رومی