مروری بر جایگاه زنان و خانواده در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران

با توجه به جایگاه و نقش تاثیرگذار زنان و خانواده در جامعه و محوریت زن به عنوان رکن اساسی خانواده و همچنین اهمیت دادن به این نهاد در حکم یکی از ضروریات جوامع در دین مبین اسلام انتظار می رود که در اسناد بالادستی وبرنامه های 5 ساله توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مباحث مربوط به حوزه زنان و خانواده را جزء محورهای اصلی و حایز اهمیت در نظرگرفته شود. در این صورت با در نظر داشتن ملاحظات قانونی، نهادها و ارگانهای سیاستگذار، تصمیم ساز و اجرایی جهت عملیاتی شدن برنامه های پیش بینی شده با مشکلات قانونی و چالش مواجه نخواهند شد.مطالعه حاضر با هدف بررسی و نمایاندن جایگاه و نقش زنان و خانواده در اسناد بالادستی که ملاک عمل مدیران و مسیولین مملکتی خواهد بود و نیز میزان رویکرد نظام جمهوری اسلامی ایران در حوزه مسایل زنان وخانواده تهیه شده است که می تواند در توجه و رفع نواقص مسایل این حوزه در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مد نظر قرار گیرد. روش مطالعه در این مقاله به طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه ای بوده و کلیه اسناد بالادستی از جمله: قانون اساسی، برنامه های5 ساله توسعه، سند چشم انداز بیست ساله و... در این رابطه مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج مطالعه نشان می دهد که برنامه های توسعه پیش از انقلاب اسلامی دیدگاه دولتمردان صرفا رشد اقتصادی بوده و با ایجاد فرصت ورود زنان به بازار کار و استقلال اقتصادی آنان تا حدودی از موانع فرهنگی در این رابطه کاسته شد ولی تاکید بر برنامه های عمرانی به عنوان یکی از اهداف مهم در برنامه ها دیده می شود. در برنامه اول توسعه بعد از انقلاب اسلامی افزایش سطح سواد عمومی زنان، ارتقاء سلامت و بخصوص سیاست تنظیم خانواده وکنترل رشد جمعیت و در برنامه دوم توسعه شروع فعالیت امور زنان، نهاد ریاست جمهوری و سایر تشکیلات و سازمان های غیردولتی، اوقات فراغت و مشارکت در امور اجتماعی، فرهنگی و آموزشی و تربیت بدنی زنان مد نظر بوده است. برنامه سوم دولتمردان به مشارکت بیشتر زنان در صحنه های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی پرداخته و راه اندازی مرکز امور مشارکت زنان در جهت ایفای نقش مناسب زنان در توسعه کشور و تقویت نهاد خانواده از مهمترین مواد این برنامه بشمار می رود. در برنامه چهارم توسعه نیز علیرغم درک ضرورت توجه به مسایل زنان و خانواده و رویکردی متفاوت در خصوص مبحث جنسیت، همچنان محورهای مهمی مغفول واقع شد. در برنامه پنجم توسعه توجه دولتمردان به اهمیت جایگاه زنان وخانواده بخصوص در مواد 227 و 230 مشاهده می شود.

کلیدواژه ها:

زنان ، خانواده ، برنامه توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی ، جمهوری اسلامی ایران