بررسی تطبیقی گروتسک (طنز سیاه) در آثار صادق چوبک و هوشنگ گلشیری

از دیرباز گروتسک به عنوان طنز سیاه مفهومی شناخته شده در ادبیات و هنر ایران و جهان است. جلوه های گروتسک به صورت آمیغی از خنده و اندوه، خنده و انزجار، خنده و اضطراب، خنده و هول و هراس، خنده و نابهنجاری برایمخاطبان هنر، شیوه ای آشناست. ترکیب عناصر ناهمگون از قرن ها پیش در آثار هنری متداول بوده است. هنرمندان برای پررنگ تر نشان دادن واقعیت های تلخ جامعه از این شیوه مدد می گرفتند تا زوایای پنهان در پشت این واقعیت را به خوبیبازنمایند و مردم را از بی اعتنایی به فاجعه های اجتماعی، بیرون بیاورند.صادق چوبک و هوشنگ گلشیری دو داستاننویس برجسته ایرانی در قرن بیستم بودند که در آثارشان عنصر گروتسک بیش از دیگران، مشهود است. این دو نویسنده به جهت رویکرد خاصی که به زندگی و مسایل آن داشتند از گروتسک استفاده کرده اند. آنان هنرمندانی متفکر و متعهدبودند که از نابسامانی های اجتماعی هم در طبقات بالای جامعه و هم در اقشار فرودست، در رنج بودند. درحقیقت جلوه های مضحک و در عین حال هراس آور گروتسک در آثار این دو نویسنده، خشم و پرخاشی است که همچون تازیانهبرگرده های جامعه ی خواب زده فرود می آید. در این پژوهش دانسته شد که چوبک و گلشیری هرچند که مشابهت هایی در کاربرد گروتسک دارند اما از جهت کیفیت کاربرد، متفاوت هستند. چوبک بیشتر در حوزه ی ناتورالیسم به گروتسکپرداخته است که بیشتر زشت نگاری را تداعی می کند در حالی که گلشیری با نفوذ به عمق فاجعه های انسانی در جامعهی ایران، گروتسک را به عنوان زیرساخت آثارش با تمامی مضحکه و رعب آوربودن و اشمیزازش، به کار می گیرد. با این حال هر دو نویسنده در این تجربه، بسیار توانا هستند. این پژوهش به شیوه ی تحلیل تطبیقی انجام شده است و داده های پژوهش نشان می دهد که هردو نویسنده واقعگرا هستند و دغدغه ی آنان نابسامانی های اجتماعی است

کلیدواژه ها:

گروتسک ، مضحکه ، فراشگفت ، هیچ انگاری ، صادق چوبک ، هوشنگ گلشیری ،