جایگاه ارزشهای منطقه ای در آفرینش معماری

این مقاله سعی دارد با تکیه بر وجه هنری معماری و ضمن تأکید بر هنر سمانتیک (معناگر ا) بعنوان هنر حقیقی، به بررسی تحلیلی جایگاه "معنا" و "زیبایی " از دو چشم انداز بپردازد، یکی هنگام آفرینش اثر هنری است که به تحلیل روان "هنرمند " متکی است و دیگری هنگام ادراک اثر است که به بررسی ضمیر "مخاطبان" منتهی می شود. در فرآیند ادراک اثر هنری، پیامی که از اثر دریافت میشود از فیلتر گزینشی جهان ادراکی (اطلاعات زمینه و ناخودآگاه) فرد عبور می کند. با توجه به اینکه ارزشهای بنیادین زیباشناختی هر کس بصورت اطلاعات زمینه در ضمیر ناخودآگاه او ثبت میشود، میتوان نتیجه گرفت که ادراک معنا و زیبایی در گرو جهان ادراکی است که ارزش های نهفته در ضمیر ناخودآگاه فرد آنرا می سازد. بنابراین میزان مشابهت پیام های اثر با ارزشهای ناخودآگاه مخاطب، حد ممکن ادراک را تعیین میکند . همچنین آنچه هنرمند از معنا و فاکتورهای زیباشناختی ارائه میکند، غالبا از ناخودآگاه او سرچشمه میگیرند . این معنا و فاکتورها در قالب "نماد " به "صورت " در می آیند. ضمیر ناخودآگاه از تجربیات گذشته شکل میگیرد . تجربیاتی که میان نوع بشر مشترک است "ناخودآگاه جمعی "، آنهایی که در یک منطقه مشترکند "ناخودآگاه منطقه ای" و آنهایی که شخصی هستند "ناخودآگاه فردی" را تشکیل میدهند. در معماری با توجه به بعد اجتماعی آن، کارایی ناخودآگاه فردی به حداقل میرسد. از سوی دیگر با تأکید بر لزوم هویت معین و متفاوت هر منطقه و شهرهای آن، از اصالت ناخودآگاه جمعی نیز کاسته میشود . در این میان، عناصر ناخودآگاه منطقه ای میتوانند ضمن مشابهت در میان اغلب مردم منطقه، هویت خاص منطقه ای را نیز فراهم کنند. بنابراین متجلی کردن"معنا" و "زیبایی" در کالبد ساختمان (معمار) و نیز سیر دیالکتیکی صحیح ادراک "معنا" و "زیبایی" از کالبد اثر معماری (جامعه مخاطب)، عمدتاً در بند ناخود آگاه منطقه ای افراد است. نتیجه ای که از این مباحث به دست خواهد آمد، ضرورت توجه به زمینه های فرهنگی و الگویی هر منطقه به عنوان بستر معنایی و صوری آفرینش های جدید معماری است . این رویکرد علمی به شکلگیری معماری، نقطه ی مقابل جهانی سازی و منتهی به "منطقه گرایی" در معماری خواهد بود.

کلیدواژه ها:

معنا ، زیبایی ، ناخودآگاه ، معماری ، منطقه