واکاوی و تبیین خلاقیت و نوآوری در توسعه علمی کشور

در آستانه هزاره سوم میلادی، فرآیند تغییر و تحول مستمر و پرشتاب از عمده ترین جریانهای حاکم بر حیات بشری و از مهمترین مشخصات بارز آن به شمار می رود تا آنجا که در عصر حاضر، عنصر «پیچیدگی» به عنوان بارزترین ویژگی جهان امروز، جایگاه خود را روز به روز مستحکم تر می نماید. در این میان تفکر خلاق و لزوم نوآوری که اساس و بسترساز تغییر، تحول و دگرگونی است، نقش بسیار بنیادین و تعیین کننده ای ایفا نموده و لذا برای رویارویی با این شرایط پیچیده و نیز موقعیت ها و رصت های ایجاد شده، نیازمند تقویت روح خلاقیت و نوآوری در بین اندیشمندان جامعه می باشیم. آنچه مسلم است فرآیند توسعه علمی که خود به عنوان زیر بنایی برای توسعه در سایر بخش ها است، نیازمند وجود بستری مناسب بوده و در این رابطه تقویت تفکر خلاق می تواند از طریق تولید ایده های خام، چرخ تولید علم را به حرکت در آورد. از سوی دیگر نهضت پرورش و توسعه خلاقیت و نوآوری در کشورهای مختلف، به ویژه کشورهای توسعه یافته جهان با سرعت و شتاب فزاینده ای در حال رشد و گسترش می باشد. لذا از آنجا که کشور ما نیز به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه نیازمند وجود نخبگان علمی می باشد؛ می بایستی در راستای دستیابی به توسعه در معنای عام و توسعه علمی در معنای خاص، به سرمایه گذاری در امور زیربنایی از جمله آموزش و پرورش و نیز آموزش عالی به منظور تربیت نسلی خلاق و نوآوری توجه بیشتری نماید. تاکید در این زمینه بدین دلیل می باشد که امر توسعه و نوین سازی جامعه به منظور ترسیم آینده ای نو و روشن، مستلزم ایجاد تفکر خلاق و نوآور در نسل جوان بوده و از آنجا که خلاقیت و نوآوری امری توسعه پذیر می باشد (همه افراد از توانایی خلاقیت و نوآوری با سطوح متفاوت برخوردارند)، تلاش سازنده در این زمینه می تواند آینده کشور را تضمین نماید. از این رو مقاله حاضر در راستای تحقیق پیام مقام معظم رهبری مبنی بر توجه به پرورش و شکوفایی استعدادها، تشویق ایده های خلاق و نوآوری در کشور و همچنین با هدف بررسی چالش ها و موانع فراروی بسط خلاقیت و نوآوری در جریان برنامه ها و چشم اندازهای توسعه کشور به توصیف و تبیین جایگاه "تفکر خلاق" به عنوان بستری مناسب در زمینه ایجاد توسعه علمی در کشور پرداخته و در ادامه بحث نیز با بهره گیری از مفاهیم و رویکردهای نظری و تجربی، پتانسیل ها و ظرفیت های جامعه را در این زمینه مورد کنکاش قرار می دهد.

کلیدواژه ها:

خلاقیت ، نوآوری ، توسعه علمی