مدیریت جامعه محور سوانح و پیش نیازها و پیش سازهای آن؛ رویکردی مبتنی بر تجزیه و تحلیل تجارب مدیریت بحران در استان هرمزگان

روند رو به رشد گرمایش زمین و رشد جمعیت جهان بویژه در مناطق شهری و رشد روز افزون فراوانی و پیچیدگی سوانح در سطح جهان و تلفات، آسیب ها و خسارات برآمده از آن، دولت ها، محافل علمی و نخبگان جامعه جهانی را بر آن داشت تا با تکیه بر خرد جمعی تدابیری را در قالب پیمان های منطقه ای و بین المللی برای کاهش و توقف این روند آغاز نمایند. پیمان های سندای و پاریس 21 از جمله مهمترین این پیمان ها می باشند. از جمله تاکیدات تجویزی مشترک این دو پیمان بین المللی، تلاش برای کاهش آسیب پذیری و ارتقاء تاب آوری با اولویت آسیب پذیرترین اقشار بویژه در جوامع درحال توسعه می باشد. طبیعت اقتصاد و توسعه در این جوامع به گونه ای است که با وقوع سوانح بزرگ، بخش قابل توجهی از تولید ناخالص و درآمدهای ملی صرف بازسازی و جبران خسارت های ناشی از سوانح می گردد. با توجه به محدودیت منابع مورد نیاز برای مدیریت بحران چه در مراحل پیشگیری و آمادگی به عنوان مراحل پیشا وقوع و چه مراحل بازتوانی و بازسازی به عنوان مراحل پساوقوع از یکسو و ناموثر بودن امدادرسانی و ارائه خدمات امدادی یکجانبه از سوی دولت ها و صرفا مصرف کننده بودن بهره برداران از این خدمات از دیگرسو، اتخاذ رویکرد جامعه محور در مدیریت سوانح را اجتناب ناپذیر نموده است. مفهومی که به نظر می رسد قوام آن در ادبیات مدیریت بحران در کشور در حال توسعه ما به عنوان یکی از 10 کشور نخست سانحه خیز جهان نیازمند ترویج و تقویت بیش از پیش باشد. هرمزگان به عنوان یکی از استان های استراتژیک کشورمان نیز استانی سانحه خیز بوده که بویژه طی یک دهه اخیر، سوانح متنوعی را تجربه نموده است. واکاوی عملیات های امدادی و فرایندهای امدادرسانی و درس های آموخته شده از این سوانح بویژه زمین لرزه های دهه هشتاد در جزیره قشم، چارچوبی برای الگوی مدیریت جامعه محور سوانح به منظور تکمیل آن با نگاهی ملی به دست می دهد. این مقاله شرحی بر این الگوی کاربردی خواهد بود.

کلیدواژه ها:

مدیریت جامعه محور سوانح ، استان هرمزگان ، تاب آوری ، آسیب پذیری ، پیش نیاز