نقش جهادی زنان در الغای امتیاز اقتصادی استعماری رژی در عصر قاجار

ایران از نظر اقتصادی و اجتماعی در عصر قاجار جامعه ای در هم شکسته و ورشکسته بود و در این میان نه تنها زنان بلکه مردان ازامتیازات اجتماعی خاصی برخوردار نبودند. با این حال از اوایل عصر ناصری تحوالات در جامعه به وقوع پیوست که این وقایععلاوه بر بیداری مردان موجب نقش آفرینی زنان در جامعه گشت. ضعف اقتصادی و سیاسی حکومت قاجار موجب واگذاری امتیازهای متعددی به بیگانگان شد؛ از میان امتیازات اعطا شده به اروپاییان، امتیاز تنباکو به جهت پیامدهای سیاسی و اجتماعی آن ازاهمیت بیشتری در تاریخ ایران برخوردار است. در ماجرای قیام علیه این امتیاز علاوه بر این که مردم برای نخستین بار در یک قیامضد استبدادی مشارکت داشتند، بلکه حضور مؤثر زنان در بین آنان و اقدامهای مهمی که در جهت مخالفت با استبداد ناصرالدین شاهی انجام دادند، دارای اهمیت بسیاری است. تا پیش از این تاریخ در بین متون تاریخی از نقش مثبت وکار آمد زنان در عرصه جامعه سخنی به میان نمیآمد، اما در این جنبش درباره نقش زنان عادی که اقدام آنها موجب منزوی شدن حکومت شده بود،گزارش های خوبی شده ارائه است.زنان در الغای این امتیاز نقشی مهم و کلیدی ایفا نمودند. به طوری که در صورت عدم حضور آنان چنین دستاورد مهم تاریخی به وقوع نمی پیوست.پژوهشگران در این مقاله تلاش دارند تا با استناد به متون تاریخی موجود و همچنین گزارشهای سیاحان و مأموران خارجی، نقش جهادی و اجتماعی زنان را در قیام تنباکو تحقیق و تحلیل نمایند.از نتایج کلی موضوع می توان چنین استنباط کرد که با ورود زناندر جنبش تنباکو مسیر حرکت های اجتماعی زنان در جنبش های دیگر نظیر مشروطیت تا اندازه ای موثر هموار گشت.مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و اسنادی به بررسی نقش زنان در لغو امتیاز رژی پرداخته است.

کلیدواژه ها:

ایران ، حکومت قاجار ، زنان ، امتیاز رژی ، ناصرالدینشاه