از تفکر فعال تا دنیای مثالی: افزایش دسترس خود به حوزه ی روح و معنویت

در حالی که یونگ تفکر فعال را وسیله ای برای دست یابی به محتوای، ناخود آگاه جمعی پنداشت، سهروردی این سازه را برای توضیح جهان تصاویر که در آنجا ایده های عالم ربوبی به صورت تصاویر نمادین می آیند و پیام را به حوزه خودآگاهی انسان هدایت می کنند، دانست . او همچنین تلویحا مراتب ناخودآگاه جمعی را گسترش داد و آن را از جنس نور دانست. این گسترش اهمیت شایانی برای رشد و گستردگی روانشناسی اعماق دارد. علاوه بر این مدل سهروردی از تجسم خلاق اساس مشخصی برای هستی شناسی و دانش شناسی دارد که با هستی شناسی و شناخت شناسی یونگ تفاوت اساسی دارد. این تفاوت ها به صورت پیشینی( قبل از انجام تحقیق) ردیابی شده اند که لازم است پس از انجام پژوهش تایید شوند. هدف از پژوهش حاضر بررسی ،کشف و سازماندهی ایده های سهروردی در مورد تخیل فعال می باشند. همچنین مقایسه و مقابله نظریه سهروردی و یونگ در مورد تخیل فعال از اهداف اصلی پژوهش حاضر می باشد. در هر حال عالم مثل و تخیل فعال در فلسفه اشراق که توسط سهروردی پایه گذاری شد از لحاظ هستی شناختی و شناخت شناسی از آن تصوری که یونگ از تخیل فعال داشت متفات است و این تفاوت هم در هستی شناختی و هم در شناخت شناسی این دو مکتب به خوبی قابل رویت است. با این همه هر دو تفکر با گسترش معنای تجسم فعال/ تخیل فعال موجب گسترش روانشناسی اعماق شده اند . عقاید سهروردی می تواند دانش بالینی را گسترده تر سازد و بر اطلاعات ما در مورد تفکر فعال بیفزاید و ابعاد کاربردی آن را گستردش دهد. در راستای اهداف بیان شده، نمونه ی معرفی از کارهای علمی و رسایل فارسی مرتبط سهروردی، و کارهای علمی یونگ انتخاب شدند و این آثار با دقت مورد بررسی قرار گرفتند. این آثار بطور دقیق با استفاده از علم تفسیر متون و تاویل نمادین مورد بررسی قرار گرفتند و به صورت سیستماتیک و علمی طبقه بندی شدند. یافته ها نشان داد که تجسم ( تخیل) فعال و عالم مثل در زبان سهروردی در بافت معنویتی بیان شده است که با نظرات یونگ مقداری متفاوت است. افزون بر این عالم مثل دنیای برزخی است که بین جهان حسی و جهان مجردات ارتباط ایجاد می کند و به همین خاطر از موقعیت ویژه ای برخوردار است. در این جهان مثالی است که پدیده های حسی قابل درک و دریافت توسط جهان مجردات دریافت می گردند و پیام های جهان مجردات به صورت نماد ها در می آیند که توسط گیرند ه های حسی قابل درک می باشند. در پژوهش حاضر بافتی که ایده های در مورد تجسم و تخیل فعال صحبت کرده است کاملا معنوی می باشد و سهروردی کارکرد این حوزه را تولید تصاویر ذهنی، مشاهدات عرفانی و تصاویر روحانی می داند که انسان زمینی را از حوزه علم حصولی( حواس پنج گانه) به علم حضوری ( درک لطایف معنوی) رهنمود می شود و عملکرد متعالی این بعد از روان تولید داده های حسی به نماد ها و سمبل های معنوی می داند. در صورتی که منظور یونگ از معرفی تخیل ( تجسم) فعال فراهم کردن ابزاری برای جمع آوری و تعبیر و تفسیر محتویات روان ناخودآگاه بوده است. این فیلسوف اشراقی با معرفی عالم مثل ( خیال) توانسته است برزخی را بین لطایف وحیانی و حیات زمینی انسان ایجاد کند و این دو حوزه را بهم نزدیک سازد تا راه دریافت های شهودی را برای انسان زمینی توضیح دهد. مواجه شدن با تصاویر و اشکال دیداری از دیدگاه روانشناسی اعماق نیز موجب گسترش دانش ما در مورد روانشناسی اعماق می باشد. در نظر گرفتن گستره ی دید سهروردی در حوزه روانشناسی اعماق موجب نزدیک تر شدن حوزه مطالعات معنویت و روان می گردد و دید کلی را به صورت مطالب انسجام یافته در اختیار بشر گذاشته، سلامتی و اختلال او را مشخص می کند.

کلیدواژه ها:

تخیل فعال ، روانشناسی اعماق ، معنویت ، روان درمانگری