بررسی اثربخشی آموزش شناختی- رفتاری بر بهبود سبک تعاملی زوجین

تعاملات نامناسب زوجین ، در ایجاد آشفتگی های خانوادگی ، کاهش سلامت جسمی و روانی زوجین و کودکان ، جدایی و طلاق نقش دارد. این سبک های تعاملی ناکارآمد که اغلب در خانواده اصلی آموخته می شوند، مانع شکل گیری روابط صمیمی پایدار با همسر می گردند. کودکانی که فرصت مشاهده روابط سالم والدین خود را نداشته اند ، با الگوهای موثر تعامل با همسر نا آشنا هستند ، در صورتی که مشاهده چنین رابطه سالمی، لازمه روابط صمیمی با همسر است. این کودکان ممکن است بعدها در دوران بزرگسالی قدم در جای پای والدین خود بگذارند و همان الگوهای تعاملی ناکارآمد را در پیش گیرند، در نتیجه لازم است به عنوان یک عامل پیشگیری کننده در جهت بهبود تعاملات زوجین گام برداشت . برای اندازه گیری سبک تعاملی از چک لیست تعاملات بین فردی(CLOT-R)که در سال 1987 به وسیله کیسلر ساخته شد، که با ابعاد شانزده گانه دایره بین فردی 1982(کیسلر) مطابقت می کند، استفاده شد. دایره بین فردی 1982 ، چهار مقیاس عمده رفتار بین فردی بزرگسالان؛ ( چک لیست بین فردی ،ICL؛ لافورج و سوکزک،1955 ، لری، 1957- پرسشنامه رفتار بین فردی ،IBI ؛ لور و مک نایر،1967 - مقیاس صفت بین فردی ،IAS ؛ ویگینز، 1981 و پرسشنامه تاثیر پیام ها ،IMI ؛ کیسلر ، انچین، پرکینز، چیریکو، کیل و فدرمن،1985 و کیسلر ، 1987) را در هم ادغام کرده و یک مقیاس گسترده را بوجود آورده است.16 مقیاس در دایره بین فردی از A تاP بر خلاف جهت عقربه ساعت در محیط دایره نام گذ اری شده اند ودر دو بعد قرار گرفته اند: بعد عمودی سلطه گر – سلطه پذیر و بعد افقی دوستانه – خصمانه نام گرفته است که به ترتیب عبارتند از: DOMinant (A)سلطه گر – کنترل کننده- دیکتاتور، COMpetitive (B)سبقت جو- بلند پرواز – رقابت کننده ، MIStrusting (C)بدبین- شکاک- پارانویا، COLd (D) سرد – منتقد – عیب جو HOStile (E) خصمانه – مخالف – آزارگر، DETached (F) گسلیده- کناره گیر- اجتناب گرا ، INHibited (G) مهار شده – نشخوار کننده- بازداری شده، UNAssured (H) نامطمئن – به خود مشکوک- درمانده،SUBmissive (I) سلطه پذیر – مطیع – بی جرات ، DEFerent (J)قانع – جاه طلب - طفره رو، TRUusting (K) خوش بین – بخشنده – زود باور ، WARm (L) صمیمی – تایید کننده – عاشق، FRIendly (M) دوستانه –همکاری کننده – موافقت کننده، SOCiable (N) اجتماعی- برون گرا – دخالت کننده، EXHibitiontistic (O) خودنما –متظاهر- نمایشی ، ASSured (P) مطمئن – دلگرم – مغرور.در این پژوهش با طرحی آزمایشی، نخست از بین زنان مراجعه کننده به مراکز مشاوره بهزیستی که پرسشنامه تعاملات بین فردی کیسلر (CLOIT-R) را پر کرده بودند و در بعد پیوستگی(بعد دوستی – خصومت) این پرسشنامه نمره منفی آورده بودند 20 نفر به طور تصادفی انتخاب شدند و سبک تعاملی ادراکی همسران خود را نیز ارزیابی کردند و به تصادف در دو گروه آزمایش و گواه جای گرفتند. گروه آزمایش در 10 جلسه دو ساعته آموزش شناختی – رفتاری هر هفته یک بار شرکت نمود. سپس برای هر دو گروه پس آزمون انجام شد.تحلیل داده ها به روشT نمرات اختلافی، نشان داد که آموزش شناختی – رفتاری در افزایش بعد پیوستگی سبک تعاملی (افزایش دوستی و کاهش خصومت ) در زنان و افزایش بعد پیوستگی ادراک شده در همسران آنان موثر بوده است. در نتیجه می توان گفت که آموزش شناختی – رفتاری سبب بهبود تعاملات زنان می گردد و به طور متقابل در تعاملات همسران آنان نیز بهبودی ایجاد می کند.

کلیدواژه ها:

آموزش شناختی – رفتاری زوجین ، پیوستگی ، خصومت ، سبک تعاملی بین فردی