اثربخشی آموزش قصه درمانی مبتنی بر تعهد و پذیرش( ACT) بر نشانه های افسردگی کودکان دارای والدین مطلقه

یکی از مهمترین چالش هایی که هر جامعه ای همیشه با آن روبرو است واقعیتی به نام طلاق است. پدیده ای که در جوامع امروزی با سرعت زیادی در حال افزایش است و آثار و پیامدهای عمیق اقتصادی، اجتماعی، روان شناختی و قانونی بر مردان و زنان مطلقه و فرزندانشان دارد که بخش مهمی از آسیب های زوجینی که طلاق می گیرند به کودک بر می گردد. با افزایش سریع طلاق در 30 سال اخیر، پژوهشگران و روان شناسان بالینی بیش از پیش به اهمیت این واقعه ی استرس زا در رشد و سازگاری کودکان پی برده اند. کودکان دارای والدین مطلقه در مقایسه با سایر کودکان، در مقیاس های افسردگی نمرات بالاتری کسب می کنند. این کودکان مشکلات عاطفی، رفتاری، و تحصیلی بیشتری دارند. عزت نفس پایین تر و مشکلات اجتماعی فراوان تری را گزارش می کنند و به طور کلی ناسازگاری روان شناختی در آنها مشهودتر است. همچنین یکی از شایع ترین مشکلات این کودکان افسردگی است که شیوع آن در کودکان خانواده های متقاضی طلاق، بیش از سه برابر این جمعیت در خانواده های غیرمتقاضی است. در سال های اخیر درمانگران به استفاده از رویکردهای نوین روانشناختی برای کاهش افسردگی کودکان پرداخته اند که یکی از رویکردهای مؤثر در زمینه کاهش نشانه های افسردگی و جلوگیری از عود آن، برنامه مبتنی بر تعهد و پذیرش است که در درمان پذیریش و تعهد برای درمان به جای تغییر شناخت ها سعی می شود تا ارتباط روانشناختی فرد با افکار و احساساتش افزایش یابد. هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش قصه درمانی مبتنی بر تعهد و پذیرش (ACT) بر نشانه های افسردگی کودکان دارای والدین مطلقه بود. در این مطالعه که یک کار نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود، جامعه آماری شامل تمام کودکان 8 تا 12 ساله دارای والدین مطلقه و ساکن در شهر سنندج بود که با توجه به مجوزهای صادر شده از سوی آموزش و پرورش، امکان دسترسی به آنها وجود داشت. نمونه شامل 20 نفر از دختران و پسران دارای والدین مطلقه بودند که به شیوه در دسترس از جامعه انتخاب شدند و در نهایت به صورت تصادفی در دو گروه کنترل (10 نفر) و آزمایش (10 نفر) جایگزین شدند. برنامه آموزش قصه درمانی مبتنی بر تعهد و پذیرش (ACT) در 12 جلسه 45 دقیقه ای و طی دو ماه، برای گروه آزمایش اجرا گردید و گروه کنترل هیچ گونه درمانی دریافت نکرد. تمام آزمودنی ها قبل و بعد از درمان، و نیز پس از یک ماه (پیگیری)، پرسشنامه شاخص افسردگی کودک را تکمیل کردند. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که برنامه آموزش (ACT)(درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش) به طور معناداری نشانه های افسردگی (ناکارآمدی، بی لذتی، مشکلات بین فردی، خلق پایین و عزت نفس پایین) را در کودکان دارای والدین مطلقه کاهش داد. و این کاهش در مدت پیگیری یک ماهه تغییر چشمگیری نیافته است. و می توان نتیجه گرفت که شاید وجود مشکلات بین فردی در کودکان دارای والدین مطلقه به این علت بوده است که هیجان هایی مانند افسردگی در این کودکان، مانع استفاده ی آنها از مهارت های بین فردی شده است. به این ترتیب برنامه قصه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد موجب کاهش شدت و فراوانی هیجان افسردگی، و لذا افزایش استفاده ی کودکان از مهارت هایشان گردید و به این ترتیب مشکلات بین فردی کاهش پیدا کرد. به علاوه برنمه قصه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد، فقدان لذت را در کودکان دارای والدین مطلقه کاهش داد. بنابراین قصه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر درمان افسردگی کودکان دارای والدین مطلقه مؤثر بوده است. و نتایج بر اهمیت کاربرد این مداخلات در افسردگی کودکان دارای والدین مطلقه و ارائه افق های جدید در مداخلات بالینی این کودکان تأکید دارد.

کلیدواژه ها:

قصه درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) ، افسردگی ، کودک ، طلاق