اثر بخشی مشاوره شناختی رفتاری مثبت نگر بر درماندگی آموخته شده دانش آموزان پسر دبیرستانی شهر تهران

کنترل داشتن بر جنبه های زندگی آثار سودمندی بر سلامتی روانی دارد که وسیعا به اثبات رسیده است. برخی افراد معتقدند تقویت کننده ها به رفتار خود آدم ها وابسته اند در حالی که برخی دیگر فکر می کنند تقویت کننده ها توسط نیروهای بیرونی کنترل می شوند، گروه اول دارای منبع کنترل درونی اندکه اعتقاد دارند رفتارها و توانایی هایشان کنترلی جدی بر زندگیشان دارد. آنها ارزش بیشتری برای مهارت ها و پیشرفت های خود قائلند وآمادگی بیشتری برای پذیرفتن مسئولیت اعمالشان دارند. گروه دیگر که دارای منبع کنترل بیرونی هستند تصور می کنند که تقویت توسط دیگران، سرنوشت یا شانس کنترل می شود آنها متقاعد می شوند که در رابطه با این نیروهای بیرونی عاجزند. منتقدان می گویند بین مفهوم منبع کنترل بیرونی جولین راتر و درماندگی آموخته شده ی سلیگمن فرق چندانی وجود ندارد و هر دوی آنها این عقیده را بیان می دارند که برخی از افراد معتقدند برای تاثیرگذاری بر زندگیشان کار چندانی نمی توانند انجام دهند و از این رو دست از تلاش بر می دارند. سلیگمن پس از آزمایش هایی بر روی حیوانات، بیان کرد که این یافته ها را می توان در مورد انسان ها به کار بست. با این وجود او ادعا کرد که تنها فقدان کنترل نیست که بر انسان تاثیر می گذارد بلکه این نیز اهمیت دارد که ما چگونه این فقدان کنترل را برای خودمان توجیه میکنیم او مفهوم سبک تبیینی را معرفی کرد. سبک تبیینی خوش بینانه از درماندگی پیشگیری می کند و سبک تبیینی بدبینانه درماندگی را به تمام جنبه های زندگی گسترش می دهد. می توانیم بین فقدان کنترل و درماندگی یک زنجیره علت و معلولی را در نظر بگیریم که در آن بین تجربه نداشتن کنترل و وقوع درماندگی چندین مرحله میانجی شده اند مثل ادراک نداشتن کنترل ، انتساب علت و معلولی و انتظار نداشتن کنترل. آنچه که مخصوصا برای پدیده درماندگی در انسان اهمیت دارد توجیه فقدان کنترل است بنابراین شاید بتوان به کمک مداخلات شناختی رفتاری و تغییر الگوی انتساب، بر درماندگی اثر گذاشت. در این پژوهش سعی شده است تا با به کارگیری برخی از روش های شناختی رفتاری مثبت نگر و با تاکید بر نظریه خوش بینی آموخته شده ی سلیگمن دیدگاه آزمودنی ها و الگوی انتساب آن ها در مورد منبع کنترل اصلاح گردد.هدف از این پژوهش، تعیین اثر بخشی مشاوره شناختی رفتاری مثبت نگر مبتنی بر نظریه خوش بینی آموخته بر درماندگی آموخته شده می باشد. طرح این تحقیق از نوع شبه آزمایشی به صورت پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. بدین منظور 30 نفر از دانش آموزان پسر دبیرستانی منظقه 16 تهران که براساس پرسشنامه نوویکی استریکلند منبع کنترل بیرونی داشتند به صورت نمونه در دسترس انتخاب و به دو گروه 15 نفری آزمایش و کنترل تقسیم شدند . شرکت کنندگان گروه آزمایش 8 جلسه آموزش مثبت نگری مبتنی بر نظریه خوش بینی آموخته شده دریافت کردند و در نهایت همه ی نمرات آزمودنی ها در پس آزمون اندازه گیری و ارزشیابی شده و داده های بدست آمده به روش آماری کواریانس تجزیه و تحلیل شد . پیش بینی می شود که جلسات آموزش گروهی مثبت نگری و محتوای بسته آمورشی بر درماندگی آموخته شده آزمودنی های گروه آزمایش اثر بخش خواهد بود. متعاقبا نتایج نمرات پیش آزمون و پس آزمون می تواند تفاوت معناداری نشان دهد.

کلیدواژه ها:

مشاوره شناختی رفتاری ، تفکر مثبت نگر ، خوش بینی آموخته شده ، درماندگی آموخته شده