تهیه الگوی شکوفایی روانی و معنوی با الهام از معراج نبوی

سال انتشار: 1395
نوع سند: مقاله کنفرانسی
زبان: فارسی
مشاهده: 470

نسخه کامل این مقاله ارائه نشده است و در دسترس نمی باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

PSYCONGRESS09_023

تاریخ نمایه سازی: 6 بهمن 1395

چکیده مقاله:

هدف از پژوهش حاضر بررسی الگوی صورت ازلی (آرکتایپی) معراج نبوی به عنوان نمونه عالی رشد و شکوفایی روانی و معنوی می باشد. هر چند که الگوهای شکوفایی روانی توسط روان شناسانی چون مازلو، یونگ، آلپورت و راجرز قبلا ارائه شده اند ولی این الگوها در نهایت ژرف اندیشی به خودشکوفایی و فردیت یابی اشاره نموده اند که که سازه هایی مبهم و تعریف نشده می باشند. معنای فردیت یابی و شکوفایی در الگوی های روانی به طور دقیقی تعبیر و تفسیر عمقی نشده اند. در مقابل این الگوهای غربی، الگوی بومی مستخرج از متون دینی با نام الگوی معراج نبوی ارائه می شود که پتانسیل و ظرفیت بسیار بالایی را با خود حمل می کند که در زیر به برخی از آنها اشاره شده است:1.مبنای آرکتایپی الگو که به صورت معراج مطرح شده و در سوره اسرا به اختصار ولی به طور عمیق به آن اشاره شده است و مفسران ، شعر و عرفا به شرح آن پرداخته اند؛2.مراتب این معراج و شکوفایی که در عین حال از تعمیق ویژه ای برخوردار است و سرشار از اسرار روانی و معنوی می باشد و در هفت مرحله به اسم هفت آسمان و ایندو آن توضیح داده شده است؛3.بازگشت ماندلاسان (دایره وار) پس از اوج به نقطه اول یعنی انسان زمینی شده و در زمین با دیگران آسمانی زیستن.روش مطالعه حاضر بررسی هرمونوتیکی متون دینی در مورد معراج نبوی با استفاده از قرآن و تفاسیر عرفانی آن، آثار منظوم و منثور موجود درباره معراج از قبیل فتوحات مکیه و دیگر آثار ابن عربی و بررسی جامع احادیث از جمله کتاب بحارالانوار می باشد. پس از جمع آوری مطالب یافته ها به صورت موضوعی طبقه بندی شده و مورد تاویل و تفسیر قرار گرفتند.یافته ها نشان دادند که معراج نبوی می تواند به عنوان الگوی جدید در روان شناسی اسلامی مطرح شود و می توان به جمع آوری داده ها در مورد آن پرداخت و موضوع را به صورت تجربی از طریق مصاحبه با افراد مختلف و مطالعه داستان ها و اسطوره های باستانی و یا دیگر آثار از قبیل فرافکنی ها و بازنمایی های روانی در هنر و معماری و رویای افراد مرود مطالعه قرار داد. از جمله یافته ها شکوفایی و فردیت یابی مراحلی دارد که شامل:1.گذر آسمان اول یعنی تشکیل خودآگاهی از ناخودآگاه؛2.رسیدن به آسمان د وم و ملاقات با حضرت یوسف (پدیداری عشق در حوزه خودآگاهی، بیداری دل به عنوان کانون اندیشیدن)؛3.رسیدن به آسمان سوم یعنی ملاقات با حضرت عیسی و یحیی (تشکیل پیوند بین عشق و عقل، پیوند بین فرشته و مریم، پیوند بین آنیما و آنیموس و تشکیل لگوس (علم بی واسطه)؛4.کوچ به سوی آسمان چهارم، ملاقات با حضرت سلیمان یعنی تشکیل خودآگاهی جهانی و شعور کیهانی در انسان و آگاهی بر علوم پنهانی؛5.گذر از آسمان پنجم و ملاقات با حضرت هارون برادر موسی یعنی تشکیل خودآگاهی و اخلاقی و آگاهی ده فرمان؛6.معراج به سوی آسمان یعنی ملاقات با حضرت موسی (سمبل ترکیب اضداد و رشد روانی در ورای اضداد یعنی موسی در مقابل فرعون و تشکیل آگاهی برتر و فراروندگی و ملاقات موسی با خضر یعنی ترکیب با عرفان؛7.آسمان هفتم و ملاقات با حضرت ابراهیم یعنی رسیدن به مقام وحدت و فانی شدن کثرت در وحدت.هرچند که این الگو حاصل مطالعه متون می باشد و به صورت تاویلی یعنی برگرداندن نمادها به اصل قانون ازلی آنها یعنی آرکتایپ های جهانی می باشد، پژوهشگران درصدد هستند تا طرح تجربی برای آزمایش فرضیه های معراج تهیه کنند.بحث و نتیجه گیری: متون اسلامی مشحون از جواهرات ذی قیمت فرایندهای روانی است که کشف آنها منجر به کشف الگوهای جدید در روان شناسی و روان درمانی می گردد و ارتباط بین روان، روح و حوزه تخیل فعال را مشخص می کند. یکی از این فرایندها، فرایند حرکت از لایه های سطحی روان به لایه های عمیق آن است که در داستان معراج نبوی به طور تفصیلی بیان شده است.

نویسندگان

باقر غباری بناب

استاد دانشگاه تهران

فاطمه نصرتی

استادیار دانشگاه تهران