ارزیابی تنوع موجود در ژنوتیپ‌های گل محمدی کاشان از نظر تراکم جمعیت شته

کاشان مهم‌ترین منطقه پرورش گل محمدی Rosa damascena Mill. در کشور بوده و دارای ژنوتیپ‌های مختلفی از این گیاه معطر است اما متاسفانه، این گونه معطر و زینتی هر ساله مورد حمله شته گل‌سرخ Macrosiphum rosae (L.) قرار گرفته و خسارات کم تا متوسطی را متحمل می‌گردد. بنابراین، شناسایی و کاشت ارقام بومی مقاوم به آفت میزان زیان‌های وارده را تا حد زیادی کاهش خواهد داد. از این رو، تراکم شته مذکور روی نه ژنوتیپ مختلف گل محمدی در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع بررسی گردید. این ژنوتیپ‌ها که از مناطق کامو، قمصر و مشهد اردهال کاشان جمع‌آوری شده بودند، در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1377 کاشته شده و نمونه‌برداری‌ها نیز در فصول بهار و پاییز 1382 انجام گرفتند. در نمونه‌برداری‌ بهاره، غنچه وسطی و دمگل آن و در نمونه‌برداری‌ پاییزه هم ده سانتیمتر انتهایی یک شاخه به عنوان واحد نمونه‌برداری قلمداد گردید. هر کرت آزمایشی دارای سه بوته گل محمدی بود و از هر گیاه نیز چهار واحد نمونه تصادفی واقع در جهات جغرافیایی چهارگانه برای نمونه برداری انتخاب شد. آماربرداری‌ها پس از آغاز فعالیت شته‌ها در مزرعه شروع و طی آن تعداد کل حشرات کامل و سنین مختلف پوره‌های آفت شمارش گردید. سپس داده‌های حاصل با استفاده از نرم‌افزارهای آماری Minitab، Mstatc و تحت آزمون آماری دانکن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و تراکم شته در هر فصل و ژنوتیپ تشخیص داده شد. میانگین کلی نمونه‌برداری فصول بهار و پاییز به ترتیب 0/40±6/63 و 0/91±10/10 به دست آمد که بیانگر افزایش معنی‌دار جمعیت پاییزه آفت بود. از سوی دیگر، ژنوتیپ‌های 178B و 188B که به ترتیب بومی مناطق مشهد اردهال و قمصر بودند، با میانگین‌های 2/05 ± 12/88 و 0/86±5/93 بیشترین و کمترین فراوانی را داشته و لذا به عنوان حساس‌ترین و مقاوم‌ترین ژنوتیپ‌ها شناخته شدند.

کلیدواژه ها:

گل محمدی ، Rosa damascena Mill. ، شته گل‌سرخ ، Macrosiphum rosae (L.) ، کاشان