بازخوانی سیر تحول خدایخانهی مسجد عتیق شیراز

عمارت سنگی خدایخانه در میانه مسجد عتیق شیراز، قدیمیترین مسجد این شهر، از زمان عمرولیث صفاری در قرن دوم هجری باقیماندهاست. این بنا که یکی از نمونههای نادر از معماری صفاریان در ایران و جهان است، از بسیاری جهات ناشناخته مانده است. در این پژوهش سعی شدهاستبا شیوه تفسیری تاریخی و مراجعه به متون و اسناد مرتبط با خدایخانه مسجد جامع عتیق شیراز، عکسهای سفرنامهها و مینیاتور - منتسب بهبهزاد )نگارگر دوره تیموری( گزارشی از سیر تحول تاریخی آن ارائه گردد. هدف پاسخگویی به این سوال است که این بنا از ابتدا با چه هدفی ساختهشده و در دورههای مختلف تاریخی چه عملکردهای داشته است. پس از بررسی و تحلیل اطلاعات فرضیهای مبنی بر سیر تحولات شکل و عملکرد این بنا در پنج دوره قابل ارائه میباشد، خدایخانه در پیش از اسلام به عنوان آتشگاهی در میان آتشکده، در محدوده قرن اول تا پنجمهجری قمری محل نگهداری قرآن، در قرن پنجم تا دهم هجری قمری محل تدریس و نگهداری کتب ارزشمند، در قرن دهم تا ابتدای قرنچهاردهم هجری قمری با عملکرد کعبه جهت تمرین مراسم طواف و از قرن چهاردهم هجری قمری تا کنون پس از مرمت هیچ یک از عملکردهای گذشته خود را دارا نمیباشد و صرفا جنبه یک اثر تاریخی داشته و مورد بازدید زوار حرم شاهچراغ )ع( و گردشگران داخلی و خارجی قرار میگیرد. شناسایی سیر تحول خدایخانه در جهت باز به کارگیری این بنای شاخص که تقریبا در تمامی دورههای تاریخی شهر شیراز ارزش و جایگاه والایی داشته است موثر خواهد بود.

کلیدواژه ها:

مسجد جامع عتیق ، شیراز ، خدایخانه ، دارالمصحف ،