بررسی نقش مشارکت بهره برداران در توسعه پایدار اکوسیستم های مرتعی

امروزه با درنظر گرفتن تشدید روند فرسایش طبیعی خاک و سیر قهقرایی پوشش گیاهی، بررسی اثر بهره برداری غیراصولی و نامتعادل بر وضعیت مراتع و به دنبال آن نابودی اکوسیستم های مرتعی امری ضروری و پراهمیت است. فعالیت های مشارکتی نظیر قرق و کاهش شدت چرا از طریق رعایت ظرفیت چرایی توسط دامداران تأثیر به سزایی در بهبود وضعیت مراتع دارند. در این تحقیق نقش مشارکت دامداران در بهبود وضعیت مرتع از طریق اعمال قرق و جلوگیری از ورود انسان و دام به مدت 4 سال در سطح 95 هکتار از مراتع حوزه آبخیزی دشت شهرستان طالقان و مقایسه آن با مراتع همجوار با مساحت 100 هکتار که هیچگونه اقدام مدیریتی در آن صورت نگرفته و بطور مستمر مورد بهره برداری قرار گرفته، بررسی و ارزیابی شده است. جهت تحقق این مهم ابتدا با بهره گیری از روش های علمی و فنی متناسب با شرایط منطقه نسبت به شناسایی گونه های گیاهی، تفکیک تیپ های مرتعی، اندازه گیری تولید، ظرفیت و تعیین گرایش مرتع اقدام شد. نتایج حاصل از اندازه گیری های انجام شده نشان می دهد در محدوده قرق شده، میزان علوفه قابل برداشت، 69 کیلوگرم در هکتار، تولید، 38 کیلوگرم در هکتار و ظرفیت مرتع ¼ واحد دامی در هکتار در ماه نسبت به عرصه چرا شده توسط دام های روستائیان بیشتر است. همچنین علاوه بر پارامترهای کمی اندازه گیری شده، گرایش وضعیت مرتع در محدوده حفاظت شده توسط دامداران پیش رونده و در محدوده آزاد پس رونده و وضعیت سلامت اکوسیستم این محدوده نامطلوب تعیین شده توسط دامداران پیش رونده و در محدوده آزاد پس رونده و وضعیت سلامت اکوسیستم این محدوده نامطلوب تعیین شده است. از این رو می توان همکاری و مشارکت بهره برداران در حفظ اکوسیستم و حیات آبخیزها را به عنوان راهکار مدیریتی مناسب در تحقق اهداف توسعه پایدار برشمرد و عدم توجه به نقش و جایگاه بهره بداران را به عنوان عامل تخریب و نابودی عرصه های منابع طبیعی و عدم موفقیت طرح های اجرایی دانست.

کلیدواژه ها:

فرسایش ، مرتع ، قرق ، مشارکت