لایه های مورد بررسی در سبک شناسی انتقادی داستان کوتاه و رمان

محمد تقی بهار با انتشار تاریخ تطور نثر فارسی (۱۳۳۱) آغازگر سبک شناسی تاریخی در ایران است و شیوهٔ وی تا به امروز ادامه یافته است. برای خروج از وضعیت رکودی که سیک شناسی نثر فارسی بدان دچار است، یکی از راه حلهایی که در این مقاله پیشنهاد می شود، به کارگیری شاخههای جدید سبک شناسی و بازیابی ابزارهایی مناسب برای تجزیه و تحلیل متون فارسی است. به منظور برداشتن گاهی در این باره، در مقالهٔ حاضر سیک شناسی انتقادی را به عنوان یکی از شاخههای جدید، مورد توجه قرار میدهیم و به طور خاصی به لایههای سس یکی قابل بررسی در سبک شناسی انتقادی داستان کوتاه و رمان می پردازیم. پرسش اساسی ای که پژوهشی حاضر به آن میپردازد، این است که در بررسی انتقادی سیک داستان کوتاه و رمان چه متغیرهای سیکی ای را می توان مطرح کرد که منجر به کشف ایدئولوژی و رابطهٔ قدرت در متن شود؟ برای پاسخگویی به پرسشی ذکر شده، بررسی داستان و رمان را در کلان لایههای روایی و متنی با تجزیه و تحلیل کانون سازی، میزان تداوم کانون سازی (کانونی سازی متغیر و چندگانه) و جنبههای کانون سازی (جنبهٔ ادراکی: زمان: ترتیب، دبیرش، بایسسامد و مکان؛ دیدی پرنده وار و کلی یا دیدی جزئی - نگرانه و درشتنما، جنبهٔ شناختی و جنبهٔ ایدئولوژیکی) و نیز خرد لایههای واژگانی، نحوی، کاربرد شناسی و بلاغی را در ارتباط با لایهٔ بیرونی آن (بافت موقعیتی متن) مورد توجه قرار میدهیم.با این هدف که به کارگیری شاخههای جدید سیک شناسی در بررسی متون ادب فارسی مورد توجه قرار گیرد. گفتنی است بسیاری از معیارها و مولفه های سبکی مطرح شده در این مقاله را درمطالعه ویژگی های سبکی دیگر شاخه های ادبیات داستانی: اسطوره،قصه،حکایت و رمانس نیز می توان به کارگرفت.

کلیدواژه ها:

سبک شناسی انتقادی ، داستان کوتاه ، رمان ، مولفه های سبکی ، کلان لایه های روایی