جایگاه تفکر آینده پژوهی در نظام آموزش و پرورش ایران

در مسیر انتقال به شرایط نوین و متغیر فناوری های جدید صنعتی در هزاره سوم که بنیان های فلسفی، علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی جوامع دچار دگرگونی های عمیق خواهد شد، اهداف نظام آموزش و پرورش جوامع مختلف نیز با چالش های جدیدی روبرو خواهد بود. نظام آموزشی می تواند در هماهنگی جوامع با شرایط جدید نقش مهمی را ایفا کند. آموزش و پرورش باید بتواند با ارائه برنامه های آموزشی مناسب در بروز ویژگی هایی مانند استقلال طلبی، ریسک پذیری، خلاقیت، خودباوری و آینده نگری در دانش آموزان مؤثر باشد. آموزش و پرورش می تواند با ترویج تفکر آینده پژوهی شرایطی را ایجاد کند که دانش آموختگان به جای جست وجوی کار برای خودشان به عنوان نیروی مولد عملکرد و علاوه بر ایجاد کسب و کار برای خود برای دیگران نیز کار ایجاد کنند. بنابراین هدف از پژوهش حاضر، بررسی جایگاه تفکر آینده پژوهی در نظام آموزش و پرورش ایران با استفاده از تحلیل ویژگی های کارآفرینی دانش آموزان می باشد. با توجه به متمرکز بودن نظام آموزش و پرورش در ایران نمونه آماری به حجم 335 نفر از دانش آموزان پایه سوم دبیرستان شهر تهران به روش نمونه گیری طبقه ای یک تصادفی به تفکیک رشته و جنسیت انتخاب شده اند. سپس با استفاده از پرسش نامه داده های مورد نیاز این تحقیق جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تحلیل داده ها بیانگر آن است که برنامه های آموزشی آموزش و پرورش ایران زمینه مناسبی در پرورش ویژگی های کارآفرینی دانش آموزان فراهم نکرده است. نتایج آزمون تحلیل واریانس برای مقایسه عملکرد برنامه های آموزشی در مدارس مختلف نشان داد که هیچ کدام از مدارس عملکرد بهتر و برتری نسبت به سایر مدارس در پرورش تفکر آینده پژوهی نداشته است. میزان برخورداری دانش آموزان از آینده پژوهی در مدارس مختلف مورد مطالعه، تفاوت معناداری با هم نداشته است. همچنین نتایج آزمون تی T-test برای مقایسه میانگین تفکر آینده پژوهی دانش آموزان دختر و پسر نشان داد که بین جنسیت و تفکر آینده پژوهی رابطه معناداری وجود نداشته است.

کلیدواژه ها:

آموزش و پرورش ، تفکر آینده پژوهی ، دانش آموز ، مدرسه