نقش ارگ ها و قلعه های تاریخی دوران اسلامی در شکل گیری شهرهای عراق

در کشورهایی که از دوران باستان به جا مانده است، شهرهای بزرگ آنها بیشتر دارای برج و بارو بودند و روستاها نیز از قرن پنجم میلادی به بعد با دامنه ای روزافزون بر گرد خود حصار می کشدیدند، هرگاه قصد کشورگشایی و نه صرفاً قصد حمله و تاراج در کار بود، محاصره یکی از شکلهای اساسی جنگ به شمار می آمد. هرچند قوای موجود بندرت برای محاصره کافی بود، مهاجمان راههای عادی دسترسی به دژ تحت محاصره را می بستند، و بدین گونه ، با ایجاد قحطی یا تهدید به قحطی ، محاصره شدگان را وادار به تسلیم می کردند، مگر آنکه نیروهای کمکی از بیرون یا حمله ای از درون قلعه مهاجمان را می پراکند. با اینهمه ، اگر امید نجات یا وفاداری به امیر روحیه محاصره شدگان را قوی نگاه می داشت ،ذخایر مواد غذایی به آنان امکان می داد که دیرزمانی ، مقاومت کنند. و در دوران بعد از ورود اسلام به این سامان به دلیل اینکه تجارت و سیاحت از خصدلتهای اصدلی تمدن اسلامی برشمرده می شد. کاروانسراها و دژها و قلاع اسلامی مورد توجه قرار گرفتند. هدف از این مقاله تحلیل جایگاه قلعه های کشور عراق واسط و بررسی عناصر مدنی و کالبدی این قلعه ها می باشد. این مقاله با استفاده از رو توصفی – تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که قلعه های واسط چرا بنا نهاده شد و چه عواملی در رونق و گستر آن مؤثر بود. واسط – بنا نهاده شده در سال 84 ق. - نمونه ای از شهرهایی است که منطبق با معماری اسلامی و الهام گرفته از ارزش های اسلامی ساخته شده است.

کلیدواژه ها:

ارگ ها وقلعه ها ، شهر ، عراق ، اسلامی ، اهداف اجتماعی