چراغهای مسجدی و نقش نورپردازی آنها در تزیینات معماری در دورههای اسلامی، مطالعه موردی: چراغهای مسجدی دوره مملوکی

پس از ظهور اسلام، در پس ساخت اماکن مذهبی وجود نور، جدای از نور طبیعی، برای اماکن ضرورت پیدا کرد. نور و نورپردازی عامل مهمی در جلوه معماری و بنا میباشد و نورپردازی بر اساس کاربری ساختمانها تغییر میکند. شکل، فرم، تزیینات و نقوش چراغ مسجدی بایدبهگونهای میبود که حالت روحانی و قداست مکان را مضاعف کرده و افراد را برای عبادت آماده میکرد. شکل آن گلدانی و با استفاده از روغن وفتیله روشن میشد، تزیینات و نقوش آن نیز از نقوش اسلامی نشأت میگرفت. محل نصب آنها در فرورفتگی دیوارهای سنگی، سهکنجها و طاقچهها بود. از لحاظ جلا و شکوه در گونههای مختلف چراغهای مسجدی، چراغهای دوره مملوکی مصر شاخص است. چراغهای مملوکی به روشطلاکاری و میناکاری که بهوسیله حاشیههایی از آیات و کلمات قرآنی مزین شده و حس عرفانی و زیبایی اماکن مربوطه را صدچندان میکرد.روش پژوهش بر اساس مطالعات تاریخی و موردی از نمونههای شاخص چراغهای مسجدی در سطح جهان اسلام و سپس مطالعات تطبیقی گذشته نگر توصیفی میباشد. طبق بررسیهای بهعملآمده، تزیینات مصری )مملوکی( باز هم از روح هنرپرور هنرمندان و صنعتگران ایرانی نشأت گرفته و شاید هنرمندان دوران ایلخانی و تیموری )همدوره مملوکی مصر( در دوران خود نتوانستند در سرزمینشان ، ایران، هنر خود را بهاندازه کافی عرضه کنند و روح هنری آنها را میتوان در آثار مملوکی دید.

کلیدواژه ها:

چراغ مسجدی ، نورپردازی ، تزیینات معماری ، دورههای اسلامی