برخی تصاویر سمبلیک در اشعار نیمایی اخوان ثالث

سمبلیسم (symbolism) مکتبی است که در اواخر قرن نوزدهم در فرانسه و بلژیک به عنوان نحله ای ادبیاعلام موجودیت کرد. هرچند این مکتب نیز چون دیگر مکاتب ادبی مختص و مخلوق یک زمان خاصنیست ولی پس از رویگردانی شاعران از شیوه های تصنعی شعری و مخالفت با اصولی صرفاً قالبی وزیبایی شناختی که در شعار «هنر برای هنر» عرضه می شد در عرصه ادب خود را نمایان کرد. این نوع هنرآفرینی راهی برای بیان انواع بینش ها باز کرده بود که بسیار متفاوت با شیوه های بیانی پیش از خود به نظرمی رسید. اخوان( 1369-1307 ) با پیروی از نیما، سبک شعر شاعرانی چون مالارمه ( 1842 م) و آرتوررمبو( 1854 م) و شارل بودلر( 1821 م) را دریافت و با آگاهی از اصول مکتب سمبلیسم و نمادگرایی ادبیاتکلاسیک فارسی، ابزاری مناسب برای منعکس کردن احوالات جامعه ایران آن زمان فراهم آورد. اخوان باآفرینش سمبل ها و اندرآمیختن ذهنیت و عینیت در شعرش به نمونه ای بدیع از شعر سمبلیک ایرانی دستیافته است. وی در مقایسه با نیما، از رمز و سمبل کمتر استفاده کرده و از این جهت شعرش از شعر نیماروشن تر است، لیکن به اقتضای زمان و مقام در جای جای آثارش نمونه های عالی از این دست بر جایگذاشته که غالبا ساخته ذهن و زبان و بینش اجتماعی خود اوست. در این مقاله به نمونه هایی از این نوعتصاویر در مجموعه های زمستان( 1335 )، آخر شاهنامه( 1338 )، از این اوستا( 1344 )، در حیاط کوچک پاییزدر زندان( 1355 )، و دوزخ اما سرد ( 1357 ) اشاره می کنیم. بخش اول این مقاله به تعریف اجمالی مکتبسمبلیسم می پردازد، و بخش دوم، تحلیل برخی اشعار اخوان ثالث بر اساس اصول این مکتب است.

کلیدواژه ها:

اخوان ، سمبل ، شعر معاصر ، شیوه بیان سمبلیک