خطوط انتقال انرژی دریای خزر و تاثیر آن بر ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی ایران

دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان است که بین آسیا و اروپا واقع شده و فاقد آبراه طبیعی به آبهای آزاد می باشد. تا پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991دریای خزر به عنوان دریای ایران-شوروی شناخته می شد ولی در عمل تحت اختیار و سلطه شوروی قرار داشت و حتی استخراج نفت و تقسیم ان بین جمهوری های خود مختار داخلی شوروی بدون هماهنگی با ایران در محدوده مناطق بالای خط موهوم حسینقلی-آستارا صورت گرفته بود. به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و ظهور سه کشور جدید قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان وضعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک منطقه نیز تغییر یافت ومنابع انرژی موجود در آن توجه قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای را بیش از پیش به خود جلب کرد. با افزایش روز افزون وابستگی اقتصادی جهان به منابع انرژی هیدروکربنی و ادامه تنش ها در خاورمیانه و بی ثباتی آن منطقه و همچنین ظهور روسیه به عنوان یک بازیگر اصلی در بازار انرژی جهان، نفت و گاز خزر و مسیرهای انتقال انرژی آن به بازارهای مصرف نیز مورد توجه قدرت های بزرگ صنعتی و شرکت های نفتی جهانی قرار گرفت. از آنجا که منطقه مزبور در خشکی محصور بوده ،بزرگترین مشکل ژئوپلیتیک این جمهوری ها و شرکت های نفتی ، انتقال نفت و گاز این منطقه به بازارهای جهانی است که به ناچار برای عرضه انرژی باید از خطوط انتقالی استفاده شود. در این مقاله سعی می شود با استفاده از رویکرد توصیفی-تحلیلی، به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که مسیرهای انتقال خطوط انرژی این منطقه چه تاثیری برژئوپلیتیک جمهوری اسلامی خواهد گذاشت و چه فرصت ها و چالش هایی را بیش روی ایران خواهد گذارد.

کلیدواژه ها:

انرژی ، ژئوپلتیک دریای خزر ، خطوط انتقال انرژی ، ژئوپلتیک جمهوری اسلامی ایران