جایگاه قهوه خانه در خانههای بومی شهر بروجرد

در بررسی کالبدهای معماری، گاه فضاهایی یافت میشوند که نام و کیفیتی متفاوت دارند و بیانگر نیازهای زیستی متفاوتی هستند. تحقیق در دلایل وجودی این فضاها که در زمرهی مطالعات فرهنگی، با لحاظ ویژگیهای محیطی است، از مهمترین راهکارهای تبیین خصایص، الزامات و نیازهای مسکن بومی در زمان معاصر میباشد. فضای قهوهخانه در خانههایسنتی شهر بروجرد که بهطور عمده از دورهی قاجار به یادگار ماندهاند از جمله این فضاها است. علت وجود این فضا در خانه های سنتی این شهر، با توجه به ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی و اقلیمی این منطقه، محور اصلی این نوشتار است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر مطالعات تاریخی و روش جمعآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و میدانی، سبب وجود فضای قهوهخانه در خانههای شهر بروجرد را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که وجود این فضا بر پایه نیاز فرهنگی تکریم مهمان و کنشهای پذیرایی از وی شکل گرفته که با نوشیدنیهایی چون قهوه و چای همراه بوده است. بررسی تداوم استفاده از فضای قهوه خانه در دورههای بعد نشان میدهد که میتوان با در نظر گرفتن شیوهی زندگی و نیازهای زندگی امروز، از این فضا و فضاهایی از این درست در طراحی خانههای امروزی استفاده کرد. به رغم آنکه پاسخ فضایی به این کنش در دیگر عناصر خانه ممکن است، اما جایگاه فرهنگی قهوه خانه در مسکن امروز بروجرد مانع از حذف این عنصر بوده است؛ چنانکه با حذف اینگونه عناصر معماری در الگوی مسکن و عدم پاسخگویی به چنین نیازهای فرهنگی، نقصانی در معماری منطقه پدید میآید

کلیدواژه ها:

قهوهخانه ، خصوصیات اجتماعی-فرهنگی ، شرایط اقلیمی ، معماری سنتی ، بروجرد