بومکن ؛ گونهای از معماری دستکند با نگرشی بر ساختار فیزیکی قنات در ایران

آثار معماری بهجای مانده از گذشته، مبنای شکلگیری هویت و شخصیت فرهنگی اجتماعی و اعتقادی اقوام و نیاکان ما بوده و در برگیرنده جنبههایی ظریف و هنرمندانه از زندگی مردمی خلاق و زیباپسند میباشند که در طول تاریخ حیات خود ودرگذر از فراز و نشیبهای زندگی، بر اساس تنوع سنن و روابط قومی و معیشتی خویش، مفهومی برتر از یک ساخت مادی را پدید آوردهاند. این آثار ارزشمند معماری، درکنار یکدیگر بافتهای مسکونی را تشکیل میدهند، چه بهشکل زیستگاههای ابتدایی و یا به شکل شهرهای امروزی، که در هر دو صورت لازمه پیدایش آنها، وجود آب برای بقای حیات انسان میباشد.بشر نیز همواره در مسیر تکامل خود کوشیده تا با بهرهگیری از امکانات پیرامون محیط زیست خود در جهت رفع نیازهای روزمره و سازگاری هرچه بهتر با محیط طبیعی بکوشد. به عنوان مثال دستیابی به فناوری انتقال آب از سرچشمه آن بوسیلهقنات در اقلیمهای گرم و خشک کویری که امکان بهرهمندی از منابع غنی و سرشار آب موجود در طبیعت برای ساکنین آنها فراهم نبوده مصداق بارز این سازگاری میباشد. این فناوری نیز به اقسام و بخشهای مختلفی تقسیم میگردد که در این میان نقش و ضرورت بومکنها، به عنوان گونهای از معماری دستکند و نمودی از تلاش آمیخته با هنر ایرانی برای ایجاد نوعی سکونتگاه انسانی به منظور تأمین رفاه و آسایش مقنیان، طی مدت زمان احداث قنات از اهمیت ویژهای برخوردار بوده که این تحقیق به بررسی آن خواهد پرداخت.

کلیدواژه ها:

قنات ، ساختار فیزیکی ، سکونتگاه انسانی ، بومکن ، معماری دستکند