راهکارهای حفظ و ارتقاء هویت شهری بافت فرسوده در روند نوسازی

شهر مجموعه ای فرهنگی - کالبدی است که بر اساس نیازها، فعالیت ها و رفتارهای ساکنان شکل گرفته است. انسان ها بسته به نیازهای فردی خود فعالیت کرده و الگوهای رفتاری خاص خود را عرضه می کنند. همان طور که فضاها از یک سوآیینه ی تمام نمای فعالیت ها و الگوهای رفتاری یک جامعه می باشند، از سوی دیگر فضاها بر فعالیت و رفتارهای ساکنان تأثیر شدیدی می گذارند.هویت نه بعنوان پوسته و امری الحاقی بلکه به مثابه نمود حقیقت و تظاهر آن از شروطاساسی تداوم حیات اجتماعی کالبدی شهر است. هویت شهر تبلور تاریخ و تمدن اجتماعی است که در آن زندگی میکند و حاصل سالهای طولانی اندیشه ورزی و تلاش گوناگون انسانی است که محیط شهری را شکل بخشیده اند.این معنای هویت شهری، دارای ظرفیت بالایی است که کارکردهای اجتماعی مفیدی را برای ادامه حیات شهری می تواندبوجود آورد.از جمله این کارکردها استفاده از باز تعریف هویت محله ای در شهر قرن بیست و یکم و در نوسازی بافت فرسوده است.بافتی که نوسازی آن فقط از طریق خود ساکنین قابل انجام است.امکان حفظ حس تعلق به مکان وهویتمندی فضا و کالبد به ظاهر بی ارزش بافت فرسوده در نزد ساکنان می تواند بعنوان انگیزه ای قوی در کنار سایر انگیزشها مشارکت مردم در فرآیند نوسازی را جلب نماید.محلات قدیمی و تاریخی تنها متعلق به ساکنان آن محله هانیستند، بلکه با داشتن عناصر کالبدی ویژه و منحصر به فرد که از تاریخ و هویت پیشین به جا مانده اند، متعلق به مردمشهر و حتی کشورهستند. امروزه استانداردگرایی در طراحی فضاها و ساختمان ها، تکنولوژی به کار رفته در ساخت و سازها و نوع مصالح به کار رفته و در نتیجه شباهت بیش از اندازه ی شهرها و فضاهای شهری با یکدیگر، سبب گردیدهاست که مردم نسبت به محله زندگی خود احساس تعلق کم تری داشته باشند و به واسطه ی همین بی هویتیست که امروزه بیش تر از قبل شاهد جابه جایی افراد یک محله به محله ای دیگر و حتی از شهر و کشور خود به شهر و کشوریدیگر هستیم؛درحالی که در بافت های تاریخی به جا مانده از دوره های قبل، خصوصیات منحصر به فرد تاریخی، فرهنگی،اجتماعی و کالبدی در کنار رویدادهای خاطره انگیز و حوادثی که موجب تمییز مکانی از مکان دیگر می شوند و فضاها و خاطرات جمعی همگی در هویت بخشی به شهر و محله مؤثر بوده اند.در حوزه ی شهرسازی و معماری، هویت را می تواندر بازشناسی عناصر معماری و شهرسازی و ماندگارسازی بناها و فضاهای باقی مانده از گذشته، با زنده سازی و بازآفرینی عناصر گوناگون با توجه به نیازهای درحال تحول انسان دانست؛هویت شهری پیوستاری کمی و کیفی، ذهنی و عینی، ماده و معنی، نمادین و غیرنمادین، دارای بعد زمانی و مکانی، قابلیت و قدرت دعوت کنندگی و تشخص بخش محیط در ابعاد گوناگونیست که افراد تعلقات خاصی به آن دارند و برای به کار بستن آن کوشش می کنند وبا توجه به غیر، قدرت بروز و ظهور آن را دارند؛ در زمان حال و گذشته ریشه دارد و درآینده به اشکال گوناگونی پدیدار می شود. در این مقاله به بعضی از راهکارهای پیشنهادی برای هویت بخشی به محلات فرسوده وقدیمی در هنگام نوسازی اشاره می شود