بررسی مسیر و سرعت حرکت اب در ساختگاه سد دوستی با استفاده از ردیابی ماده رنگی

سد دوستی با حجم مخزن 1250 میلیون متر مکعب، بر روی رودخانه هریرود در شمال شرقی ایران، در مرز مشترک ایران و ترکمنستان احداث شده است. تامین بخشی از آب شرب مشهد و توسعه کشاورزی منطقه از جمله اهداف ساخت این سد می باشد. از دیدگاه زمین شناسی، منطقه مورد مطالعه در شرق زون زمین ساختی هزار مسجد کپه داغ واقع شده است. در جناح راست سد به ترتیب سازندهای ماسه ای نیزار، آهکی کلات و مارن و ماسه سنگی پستلیق بر روی هم قرار گرفته اند. با شروع آبگیری سد، چهار چشمه با دبی حداکثر 70 لیتر بر ثانیه در تکیه گاه راست و زه آب هایی در 2/8 کیلومتری پایین دست سد در روبروی روستای قره سنگی ایجاد شد. به منظور بررسی مکانیسم فرار آب از مخزن سد آزمون ردیابی در جناح راست انجام شد به این ترتیب که 15 کیلوگرم ماده رنگی اوانین در گمانه ای به عمق 113متر، واقع در سازند پستلیق تزریق شد. رنگ فقط در برخی از گمانه ها و چشمه های سازند پستلیق مشاهده شد. این گمانه و چشمه ها با لایه هایی در تماس بودند که گمانه تزریق با آنها برخورد داشت. آزمایش ردیابی نشانگر آن است که لایه های مارنی به ضخامت 10-20 متر ارتباط هیدرولیکی لایه های نفوذپذیر را قطع نموده اند. سرعت بر اساس آزمایش ردیابی نشان دهنده آن است که در سازند پستلیق جریان در حد افشان بوده، پرده تزریق در این ناحیه از کارآیی خوبی برخوردار است. عدم مشاهده رنگ در سازندهای کلات و نیزار به علت عدم برخرد گمانه تزریق با آنها می باشد، برای بررسی کارایی پرده تزریق در این ناحیه ردیابی جدید نیاز است.