معرفی یک اثر موزه ای، جام طلای تول تالش

در کاوشهای باستان شناسی چندساله اخیر در منطقه ی تالش، محوطه های متعددی از جمله «وسکه» و «میانرود» در حوزه ی دره شفارود و «اسب سرا»، «مریان»، «تندوین» و «تول» در حوزه ی کرگانرود، مورد کاوش قرار گرفت که به آثار فراوانی از جمله ظروف سفالین، ابزار و ادوات رزم و شکار از جنس مفرغ و آهن، لوازم تزئین زیوآلات از جنس شیشه، در کوهی، خمیرشیشه، سنگ های تزئینی عقیق، طلا و مفرغ منتهی گردیده است. در میان ظروف مکشوفه، نمونه هایی دیده شده است که تنها جنبه ی تزئینی آنها موردنظر بوده است، اما مطالعه وتطبیق ساختار آنها با ظروف جوامع کوچ نشین که به کار دامپروری و اقتصادی مبتنی بر تولیدات دامی می پردازد، ما را تا حدودی به وضعیت اقتصادی و نوع معیشت آنها هدایت می نماید. مقایسه ویژگی های هنری اشیاء و مقابله ای آنها با محوطه های همزمان، ما را یاری می دهد تا در ارائه گاهنگاری محوطه ای که در آن کاوش انجام گرفته موفق باشیم.برخی از آثار فراوانی که در کاوش گورستان باستانی تول گیلان در سال 1381 کشف گردید، شاهکاری از هنر می باشند. از این میان جام طلای تول یکی از مهمترین آثار بدست آمده می باشد که در این مقاله به معرفی تخصصی آن می پردازیم. جام طلایی تول در دستان اسکلت یک زن به همراه سایر ادوات رزم کشف گردید. در حقیقت روحیه رزمندگی زنان در تالش باستان نشان از نقش سیاسی زنان در آن زمان دارد. جام مزبور با شماره اموالی 7544 دارای 9/8 سانتی متر ارتفاع و قطر دهانه 5/8 سانتی متر به وزن تقریبی 80 گرم می باشد. دارای نقوش مختلفی از جمله، نقش مارها و دایره های کوچک نمادی از خورشید و غیره هستند که هر کدام تداعی کننده نمادهایی هستند که در ادامه این تحقیق به آن اشاره خواهد شد.فن ساخت این شیء، ریخته گری و چکش کاری است. هر شیء، نماینده جامعه و زمان خود است و از آن جامعه اطلاعاتی را در اختیار می گذارد. گورستان های تالش در مساحتی بیش ار چهارصد هکتار پراکنده اند و این نشان می دهد که طوایف تالش در عصر آهن، هریک گورستان های مجزا از یکدیگر داشته اند. این قوم باستانی یا همان «کادوسیان»، در میان انبوهی از محوطه های جنگلی در ارتفاعات جنوب غرب گیلان سکونت داشته اند.درباره اصل و سرچشمه جام که در این تحقیق شرح آن آمده است، این مسئله مطرح می گردد که آیا این شیء در این محل تولید گردیده است و یا احتمالاً در جای دیگری ساخته شده و به این منطقه وارد گردیده است؟احتمال اینکه ظرف در خارج از منطقه ساخته شده و از محل دیگری بدین ناحیه وارد گردیده باشد بیشتر وجود دارد و یا به عبارتی منطقی تر می باشد. چرا که:1- این ظرف و نقشهای بکار رفته بر روی آن تک بوده و قابل مقایسه و مشابه با اشیایی که در منطقه بدست آمده است، نمی باشد. نقشهای بکار گرفته بر روی آن شباهنی با نقوش ظروف بومی این منطقه نداشته و تنها یک نمونه از آن تاکنون در حفاری منطقه بدست آمده است.2- دخالت افکار و باور داشتها در شکل بخشی این شیء تأثیر داشته است - تشابه زیاد آثار با آثار همزمان در گورستانهای نقاط همسو در دامنه های خشک البرز و در عین حال داشتن وضعیت واسطه ای اینگونه دره ها بین فرهنگ البرز خشک و محوطه های عرضی البرز مرطوب. بعنوان مثال تعداد زیادی جام در حفاری مارلیک و اطراف آن در نواحی گیلان و مازندران که حوزه تمدنی مارلیک بوده، بدست آمده است در صورتیکه در این منطقه باستانی کشف تعدد جامها مشاهده نمی گردد.امارت نشین تول همزمان با مارلیک یعنی حدود قرن هفتم و هشتم پیش از میلاد، دوره شکوفایی فرهنگی خود را می گذرانده و در قرن هشتم پیش از میلاد که قدرت نظامی دولت اوراتو و تالش روسیه بخش وسیعی از شمال غرب ایران را تحت سیطره ی نظامی و فرهنگی خود درآورده بود، ناگزیر تأثیر و نفوذ فرهنگ غالب را پذیرفته و محتملاً تحت حمایت آنان قرار داشته است

کلیدواژه ها:

باستان شناسی ، تول ، جام طلا ، اوراتو